Bibliotheek Kennemerwaard: ‘Het gebruik van boeken is een middel, niet een doel op zich’
ALKMAAR - Het zijn de Nationale Voorleesdagen. Speciaal voor die gelegenheid trapten Burgemeester Anja Schouten en Alkmaarse wethouders vorige week af met het voorlezen van het prentenboek ‘Maximiliaan Modderman geeft een feestje’. Zo’n dertig kinderen luisterden aandachtig naar ‘de vrouw met de ketting’. Veel mensen weten dat lezen belangrijk is voor de taalontwikkeling en dat lezen zelfs heel erg leuk kan zijn, maar hoe stimuleer je dat van jongs af aan? Véronique Metselaar (35) programmacoördinator Educatie 0 tot 6 jaar bij Bibliotheek Kennemerwaard, vertelt over BoekStart. “Kinderen komen vroeg in aanraking met boeken en dit heeft écht positieve effecten voor de taalontwikkeling en op het leesplezier.”
Over het belang van voorlezen aan kinderen van 0 tot 6 jaar
Door Roxanne Borgman
Bibliotheken kampen al langer met een stoffig imago waar ze graag van af willen. “Er wordt vooral gedacht dat de bibliotheek een pand is waar heel veel boeken in staan en dat dat het is,” vertelt Véronique. “Maar we doen zoveel meer dan alleen maar boeken uitlenen.” De bibliotheek is een ontmoetingsplek geworden waar inwoners elkaar kunnen ontmoeten, waar activiteiten plaatsvinden, en waar kinderen kunnen ontdekken.
Bibliotheken zijn niet meer alleen een opslagplek voor boeken, maar hebben een sociaal-maatschappelijke taak. Het aanpakken en voorkomen van laaggeletterdheid, is één van die taken. Véronique: “BoekStart is een landelijk programma, over komen waaien vanuit het Britse BookStart. Het is vooral bedacht om bij opvoeders en pedagogisch professionals het belang van vroegtijdig voorlezen te stimuleren en voorleesplezier te ontwikkelen.” Volgens Veronique gaat het er vooral om dat een kind spelenderwijs in aanraking komt met boeken, dat het gewend raakt dat er tegen hem of haar wordt gesproken en dat voorlezen een fijn gevoel oplevert.
Vroeg beginnen
“We beginnen al bij de consultatiebureaus,” vervolgt Véronique. “Daar attenderen boekstartcoaches opvoeders in de wachtruimte op de bibliotheek. Wekelijks zijn zij aanwezig om met ouders in gesprek te gaan over boeken, maar vooral over het belang van taalgebruik.” Ouders kunnen gratis een bibliotheekabonnement voor hun kind afsluiten. Daarbij ontvangen zij een BoekStartkoffertje met daarin enkele boekjes om te starten met voorlezen. Maar, zo vragen veel ouders zich vervolgens af, hoe lees je voor aan een baby? Véronique: “Veel ouders willen van begin tot eind voorlezen, in één keer, en het kind moet stil blijven zitten en luisteren. Zo werkt het natuurlijk niet. Ook kun je niet meteen resultaat verwachten. Het gaat om ontdekken, in aanraking komen met de boekjes, en vooral om praten met je kind, benoemen wat jij of je kindje doet en het daarover hebben.”
Burgemeester Anja Schouten leest voor in de bibliotheek.- vincentdevriesfoto.nl
Voor baby’s en dreumesen zijn er verschillende soorten boekjes waar boekstartcoaches over kunnen adviseren. “Je hebt allerlei soorten boekjes,” vertelt Véronique, “knisperboekjes, stoffenboekjes, voelboekjes waarmee ze de textuur kunnen ontdekken, geluidenboekjes met bijvoorbeeld dierengeluiden. Vooral de contrasterende kleuren vinden baby’s erg interessant, want dat zien ze beter.” Het gaat volgens Véronique dan vooral om de aandacht trekken van je kindje: kijken naar de kleuren, vastpakken, voelen, in de mond stoppen en wapperen. “Het is een mooie eerste kennismaking met boeken en tegelijkertijd werk je aan prachtige ontwikkelingsdoelen zoals de fijne motoriek, concentratie, sociale interactie.” Uit diverse onderzoeken is aangetoond dat BoekStart positieve langetermijneffecten heeft. Zo blijkt dat kinderen die vaker worden voorgelezen niet alleen een positieve leesspiraal in gang zetten, maar ook een voorsprong hebben in hun woordenschat. Véronique wil niet dat ouders te veel gaan verwachten en hun kinderen veel druk opleggen door middel van het lezen. “Er zijn geen garanties. Het is belangrijk dat kinderen interesse krijgen in de boekjes. Het gebruik van boeken is een middel, niet een doel op zich.”
Leesconsulenten
Binnen de kinderopvang zet Bibliotheek Kennemerwaard in op het structureel aanwezig laten zijn van leesconsulenten. Een leesconsulent heeft gemiddeld zo’n acht á negen kinderdagverblijven onder zich en komt regelmatig langs. “Ze hebben een voorbeeldfunctie en kunnen een inspiratiebron zijn voor de medewerkers en de kinderen,” zo stelt Véronique. “In plaats van droog een boekje voorlezen aan een groepje kinderen dat niet stil kan zitten, laten leesconsulenten zien hoe je gebruik kan maken van je stem en wat je nog meer kunt doen met een boek, zoals de kaft bespreken en activiteiten uitvoeren nadat het boekje uit is. We proberen echt het leesklimaat op te krikken. We hopen dan dat kinderen enthousiast worden en thuis ook voorgelezen willen worden.”
Niet elk kinderdagverblijf is aangesloten bij BoekStart. “Dat is per gemeente afhankelijk van de subsidiepotten en spelregels,” vertelt Véronique. Kinderdagverblijven hebben de eigen keuze om mee te doen en leveren hierbij een eigen bijdrage. Niet elke gemeente geeft evenveel subsidie voor BoekStart, zo blijkt uit het financieel jaarverslag van de bibliotheek en uit cijfers die de gemeente Alkmaar overhandigde. Ter vergelijking: Gemeente Heerhugowaard kende voor 2022 €64.627 aan subsidie toe en Alkmaar €49.860 voor 2023. “Gemeentes kunnen zelf een leidende rol hebben in de preventie van laaggeletterdheid,” stelt Véronique. “Wij als bibliotheek kunnen daarin een goede partner zijn; we hebben een goede samenwerking met gemeenten.”
Iedereen bereiken
De bibliotheek probeert via allerlei manieren om zoveel mogelijk opvoeders te bereiken, ook de opvoeders die de taal (nog) niet machtig zijn. “We werken veel samen met maatschappelijke organisaties. Zo zijn we jaarlijks aanwezig bij het Speel je wijs festival, georganiseerd door de GGD in Wijkcentrum Overdie en de Voorleesexpres van Humanitas. Dan komen vrijwilligers thuis voorlezen en na het traject van twintig weken sluiten ze af bij met een kennismaking met de bibliotheek.” Volgens Véronique kunnen asielzoekers en vluchtelingen zeker nog beter bereikt worden. “In bepaalde dingen moeten we nog groeien. We proberen veel mensen te bereiken via hulpverleners en andere verwijzers. We kunnen echt nog zichtbaarder zijn op de sociale kaart. Ik wil zelfs proberen om bij alle huisartsen in de wachtruimtes zichtbaar te zijn.” Voor ouders die de Nederlandse taal nog niet zo goed machtig zijn, hoeft dat zeker geen drempel te zijn om toch te gaan voorlezen. “Spreek in de taal van je hart. Het Nederlands pikken ze later echt wel op.”
Bibliotheek Kennemerwaard organiseert regelmatig voorleesochtenden voor peuters en kleuters. Nieuwsgierig? Kijk op www.bibliotheekkennemerwaard.nl.
