Dichter Alja Spaan: ‘Het is heerlijk als je je kunt uiten in woorden’
ALKMAAR – Het is alweer haar zevende dichtbundel. Met Het langzaam voorovervallen geeft dichter Alja Spaan een kijkje in het leven van de bewoners uit het verzorgingstehuis, waar zij om de week voorleest. “De mensen van de voorleesgroep inspireren mij. Niets relativerender dan samen met hen herinneringen en het leven te delen. Hoe oud ik ben, hoe ik eruit zie, wat ik verder nog doe, is niet echt belangrijk.”
Alja Spaan (66) schrijft elke dag. “Elke ochtend zit ik om half zeven achter de computer en tien minuten later staat er een gedicht. Als ik ook maar één keer oversla, voelt mijn dag onaf.” Het is dan ook niet verrassend dat Alja 2 september alweer haar zevende bundel presenteert bij haar poëzieplatform Reuring. “Het is een beloning als een uitgever je als dichter opmerkt, de moeite wilt doen door je enorme productie heen te worstelen en je bundel uit te geven.”
Aandacht voor poëzie
Dichtbundels worden minder gelezen bij het gewone publiek. Boekhandels puilen er niet mee uit, maar ze worden nog steeds veelvuldig uitgegeven, al blijft de oplage laag. Alja, die hoofdredacteur is van het literaire e-magazine Meander voor Nederlandstalige poëzie, vindt het belangrijk om goede gedichten te belonen met een publicatie. “Meander heeft vooral aandacht voor de debuterende dichter maar ook voor de ‘vergeten’ dichter. Uit onze serie Wat Maakt Een Gedicht Goed? blijkt dat een gedicht vooral moet raken: of het ons ontroert of boos maakt, het moet een gevoel opwekken, al blijft de leeservaring uiteraard een persoonlijke.”
Zij sterft alleen
Precies dat gebeurde ook met Alja’s gedicht geen rijmwoord voor dat door acteur en schrijver Joost Prinsen tijdens coronatijd werd voorgelezen bij het televisieprogramma Matthijs gaat door. “Dat gedicht verscheen naar aanleiding van het voorleesproject in verzorgingstehuis De Nieuwpoort, dat ik zes jaar geleden startte. Daar maakte je het virus van dichtbij mee.” Het gedicht werd door Prinsen hertiteld als zij sterft alleen, een ontroerend gedicht over een vrouw die, zoals de titel het al vertelt, alleen sterft. “Dat virus was alles bepalend geweest voor die vrouw en dat zet je aan het denken. Bij mij uitte dat denken zich in dat ene gedicht.” Het gedicht staat in de nieuwe bundel die helemaal gewijd is aan het voorlezen.
Inspiratie
Hoe die inspiratie dan tot haar komt, daar kan Alja niet echt de vinger op leggen. “Eigenlijk ben ik een kluizenaar. Om te schrijven moet ik alleen zijn. En het schrijven is nodig om de waan van alle dag te kunnen beheersen.” Met een lach zegt ze: “Het is toch heerlijk als je je kunt uiten in woorden.” Alja haalt inspiratie uit veel bronnen zoals foto’s, film, literatuur. Toch heeft Alja ook zeker anderen nodig voor inspiratie. “Ik ben een kluizenaar die inspiratie vind in ontmoetingen, bijvoorbeeld via mijn kleinkinderen of de voorleesgroep. De herinneringen van de bewoners, hoe zij vroeger de was deden of hun kinderen opvoedden, hun vriendschappen met elkaar, de speldenprikken van ieders leven: daar komen mijn gedichten uit voort.”
De bewoners voelen zich niet beschreven door Alja. “Ze vertrouwen mij hun verhalen toe en verwachten er niet veel van. Als ik in de krant sta dan hebben ze het vaak over mijn foto. ‘Had even een ander bloesje aangedaan’, zegt er dan één. Of een ander zegt: ‘Ik dacht dat je haar grijzer was!’” Alja kan erom lachen. “Zo relativerend, heerlijk!”
De boekpresentatie van haar nieuwe bundel is zaterdag 2 september om 16.00 uur bij De Alkenaer, Ritsevoort 36. Kijk ook eens op tinyurl.com/aljaspaan voor meer van Alja’s werk, zoals het gedicht geen rijmwoord voor, en al haar activiteiten.
