Mooie woorden tijdens een eenzame uitvaart

Nieuws
Alja Spaan en Margreet Schouwenaar.
Alja Spaan en Margreet Schouwenaar. (Foto: vincentdevriesfoto.nl)

ALKMAAR - Elk jaar overlijden er Alkmaarders die geen nabestaanden, vrienden of kennissen meer hebben die bij de uitvaart aanwezig kunnen zijn. Deze uitvaarten zijn zonder bezoek, mooie woorden of bijzondere herinneringen die gedeeld worden. Om deze uitvaarten op te luisteren met een gedicht richtte een aantal dichters het gezelschap ‘Eenzame Uitvaart’ op. Een van de deelnemende dichters maakt een gedicht op maat en leest dat voor tijdens de uitvaart. 

Als iemand in Alkmaar overlijdt en er zijn geen nabestaanden bekend, gaat er een melding vanuit het mortuarium (meestal het Noordwest Ziekenhuis) naar de medewerkers van Team Adresonderzoek. Zij proberen familieleden van de overledene op te sporen. Ook wordt onderzocht of er een testament is. Als dat er niet is, regelt het team de uitvaart. Verder onderzoeken zij of er een uitvaartpolis is; als die ontbreekt organiseert de gemeente een sobere afscheidsbijeenkomst. Vorig jaar zijn er 26 van zulke uitvaarten verzorgd. Als er geen familieleden meer zijn, kan het afscheid nog bijgewoond worden door buren of hulpverleners. Bij minder dan drie aanwezigen wordt een stadsdichter uitgenodigd. 

Margreet Schouwenaar - stadsdichter van 2009 tot 2018 - nam in 2011 het initiatief om iets toe te voegen aan deze uitvaarten . Zij verzorgde tot 2018 de Eenzame Uitvaart samen met het Alkmaars Dichtersgilde. In december 2022 heeft ze het project weer opgepakt met dichter Alja Spaan. Begin dit jaar voegden zich de dichters Joris Miedema, Jan Loogman en Jos van Hest toe. De huidige stadsdichter, Maria Barnas, is gastdichter.
“Waarom we dit doen? We vinden het heel waardevol om deze mensen ‘iets’ mee te geven tijdens het afscheid, ook al weten wij natuurlijk helemaal niet of ze er op zitten te wachten”, zegt Alja Spaan. “Het is toch een beetje treurig. Soms zijn het mensen die pas later worden ‘gevonden’ omdat ze geen netwerk meer hebben. Er is ook niemand die de uitvaart dan voor ze regelt. In zo’n geval regelt en financiert de gemeente het. Als dichter krijg je weinig informatie over de overleden persoon, omdat de gemeente heel zorgvuldig met privacy moet omgaan. Je weet of het een man of vrouw is, je kent de leeftijd en hoort bijvoorbeeld van een hobby of bijzondere gebeurtenis. In dit geval had de persoon een fascinatie voor klokken, dankbare informatie voor een dichter. Eigenlijk heb je als dichter niet veel meer nodig. In december had ik “mijn eerste eenzame uitvaart”. Wat me tijdens die plechtigheid bijzonder opviel is het respect voor zo’n onbekende overledene. Van de chauffeurs van de auto tot de dragers van de kist, de medewerker van de uitvaartvereniging, de beheerder van de begraafplaats. Ze waren allemaal uiterst meelevend. Op een heel eervolle manier werd afscheid genomen van een Alkmaarder. Dat wij met onze woorden dan nog iets toevoegen voelt goed. Onze gedichten zijn blijvende herinneringen, want de woorden komen op bordjes, die langs de wandelpaden staan. Wat we het liefste willen is dat in een van de gebouwtjes een beamer komt, waar onze gedichten worden geprojecteerd. Daarom willen we graag verder gaan als stichting, dan kunnen we zulke projecten via donaties bekostigen en garanderen we bovendien ons voortbestaan.”

Kijk voor meer informatie op de Facebookpagina van Eenzame Uitvaart Alkmaar