Kijkje achter de muren van PI Alphen: Vader Voorleesproject
Veel mannen die hun straf uitzitten in PI Alphen zijn vader. Om de schade in de band met hun kinderen niet nog groter te maken, verzorgt PI Alphen diverse Ouder-Kindprojecten.
‘Het doel van de Ouder-Kindprojecten is de schade voor de kinderen zoveel mogelijk te beperken. Een goede verbinding met een liefdevol gezin vermindert recidivisme. Die verbinding doorknippen, is ongezond,’ vertellen pastor Jan Lange en Luc Zandstra, hoofd bibliotheek, onderwijs en sport in PI Alphen.
Het Vader Voorleesproject is zo’n Ouder-Kindproject. Jan Lange faciliteert dit project in Alphen. ‘Elf jaar geleden startte mijn voorganger Ben Janssen een procedure op om het Vader Voorleesproject te realiseren,’ vertelt Lange. ‘Een kerkvrijwilliger, die het in Engeland gezien had, droeg het idee aan. Na ons startte het ook op in andere gevangenissen. De ouder heeft iets gedaan, de kinderen zijn het kind van de rekening. Er is al schade, die hoeft niet groter te worden.’
Bij het Vader Voorleesproject neemt de ouder een dvd op met een verhaaltje. De dvd wordt naar huis gestuurd. ‘Zo wordt vader zichtbaar en hoorbaar thuis. Hij komt in beeld, stelt vragen, zingt een liedje of leest een gedicht voor. Mannen in een gevangenis tonen machogedrag. Dat smelt weg als ze tegenover de camera zitten. Als zo’n dvd thuis wordt bezorgd, beginnen de kinderen terug te praten. Zij zeggen soms ook “Het was net of papa thuis was”.’
Voor het voorleesproject schafte PI Alphen kinderboeken aan. ‘Deze staan in onze bibliotheek. In het begin hielpen de bibliothecaressen de vaders met het leren voorlezen.’
Menselijke waardigheid
‘Een gevangene blijft een mens, een echtgenoot, een vader. Hij moet zijn menselijke waardigheid behouden. Als we ze geen enkele kans geven om de band met thuis te onderhouden, komt hij in een afgebrande sociale plek terug. Daarom vinden we het ook zo belangrijk de vader bewust te maken van de liefde voor zijn kind.’
Gedetineerde Bart maakt gebruik van het Vader Voorleesproject: ‘Door de muur ben je afgesloten van je dierbaren. Ik heb een lange straf en doe alles om in contact te komen met thuis. Dus ik wilde graag meedoen met het dvd-project, Ik heb al zo’n dertig dvd’s opgenomen. Ik lees voor, breng er een stukje educatie in aan. Je komt weer even in huis. Op een gegeven moment had ik alle boekjes uit de bibliotheek voorgelezen, toen ben ik stukjes en gedichten gaan schrijven voor mijn zoon (8). En ik vroeg hem ook een gedicht voor mij te maken. Door die respons krijg je echt verbinding.’
‘Als ik de dvd opneem, zitten er twee vrijwilligers. Eén bij de boekjes, de ander bedient de camera. Op de achtergrond hangt een plaat van Winnie de Pooh. Als mijn opnametijd begint, noem ik de editie en de jaargang en begin met een praatje of een grapje, ik verstop me bijvoorbeeld. Ik hoor van mijn vrouw dat mijn zoon er echt naar uitkijkt. Ook heb ik een keer geskypet. Door heel goed gedrag kreeg ik dit privilege. Kinderen moeten precies op dat moment thuis klaar zitten. Ben je er niet, dan is de teleurstelling groot. Daarom heb ik het bij één keer gelaten.’
‘Graag elke week een Vader-Kinddag’
Naast het Vader Voorleesproject verzorgen alle PI’s in Nederland Vader-Kinddagen. Luc Zandstra regelt deze in Alphen.
Zandstra: ‘Lang geleden werkte ik in Haarlem, in een Huis van Bewaring. Hier zijn veel spanningen. Wat staat ze te wachten, welke straf krijgen ze ? Hier kwam één keer per week moeder met de kinderen langs, maar de kinderen waren dan zo onder de indruk van het gebouw en van de bewaarders. Er was weinig aandacht voor hen. Een aantal mensen vond dat daarmee iets gedaan moest worden. Zo kwamen we op het organiseren van Vader-Kinddagen.’
De initiatiefnemers liepen tegen een enorme berg op. ‘Het personeel zag er tegenop, vond het onzin. Het vroeg veel extra toezicht en PIW-ers mochten niet in uniform toezicht houden. En ook door de machocultuur onder de mannen was het moeilijk. Het was echt wennen voor ze. En sommige vaders hebben die gave gewoon niet, die kunnen het daarbuiten ook niet. Maar we hebben doorgezet. De eerste Vader-Kinddag was in Haarlem in 1994. Er waren zes vaders. Daarna werd het al snel een dag waarnaar uitgekeken werd. Door de kinderen, maar ook door de vaders. En ook de PIW-ers waren na een keer of vier om, ze boden zichzelf zelfs aan. Een stagiaire die het in Haarlem zag, kwam stagelopen in Alphen en nam het concept mee. Inmiddels is er in elke PI een paar keer per jaar een vader-kinddag.
Echt feestje
Zandstra geeft aan dat er in Alphen echt een feestje van gemaakt wordt. ‘Moeders brengen de kinderen en blijven in de bezoekzaal. De vaders gaan met hun kinderen naar de sportzalen, waar glijbanen en fietsen staan. Ze kunnen voetballen, tennissen en knutselen. Het is zo’n ontspannen dag, de vaders kunnen er na zo’n dag weer een maandje tegen. We zitten gemiddeld op 28 vaders per keer. In de toptijd werd het zelfs verdeeld over twee dagdelen, omdat tachtig vaders wilden meedoen, met dubbel zoveel kinderen, maar ook opa’s die hun kleinkinderen uitnodigden. Soms is het hartverscheurend als aan het eind de kinderen echt van hun vader losgetrokken moeten worden.’
Rond Sinterklaastijd is er ook altijd een Vader-Kinddag. ‘Dan komt Sinterklaas langs met voor alle kinderen een cadeautje. Eén keer bedachten we om het met de kerst te doen. Met een kerstmarkt met kraampjes op de sportplaats. We maakten een uitzondering voor de moeders. Zij mochten dit keer even gaan kijken.’
‘Elke week zo’n dag’
Gedetineerde Bart is heel erg blij met de Vader-Kinddagen. ‘Ik heb alle keren meegedaan. Het is zo enorm fijn. Van mij mag er elke week wel een Vader-Kinddag zijn. Want als je vrouw en je zoon je in de bezoekzaal ontmoeten, zit er een slang tussen. Je mag het handje van je kind niet aanraken. Die begrijpt dat niet. Op de Vader-Kinddagen tennis ik met mijn zoon en we praten met elkaar. Het contact met hem is net zo belangrijk voor mij als het contact met mijn vrouw. Maar bij het bezoek zonder toezicht (in een aparte kamer, red.), kies ik wel voor haar, hoor´.
2 uur samenzijn
De Vader-Kinddagen zijn voor kinderen van 0 tot 16 jaar en duren 2 uur. Het eerste kwartier zijn vader, kinderen en moeder samen in de bezoekzaal. Vervolgens neemt de vader zijn kinderen 1,5 mee naar de sportzalen en sport met ze, knutselt of kletst. De Vader-Kinddag sluit af met weer een kwartiertje samen in de bezoekzaal.
Onvergetelijk moment
‘Met de kerstmarkt was ik getuige van een onvergetelijk moment’, vertelt Luc Zandstra. ‘Daar liep een meisje tussen haar vader en moeder in. Ze liepen rondje na rondje. Het meisje huilde alleen maar, maar het bleken vreugdetranen. Het was de eerste keer dat ze met papa én mama tegelijk hand-in-hand liep.
