Joodse Alphenaren krijgen een herdenkingsteken met struikelstenen

Nieuws
Joodse Alphenaren die zijn vermoord.
Joodse Alphenaren die zijn vermoord. (Foto: Stolpersteine Alphen aan den Rijn)

ALPHEN - Het is op vrijdag 30 september tachtig jaar geleden dat het merendeel van de Joodse Alphenaren van huis is gehaald, gedeporteerd en vermoord in de kampen in Oost-Europa. Er komen op die struikelstenen voor zestien slachtoffers van deze rassenwaan van de nazi’s. Aansluitend op de plaatsing van deze stenen is in de voormalige synagoge in de Samuel Aardewerksteeg in Alphen een herdenkingsbijeenkomst.

Toen de nazi’s Nederland op 10 mei 1940 binnenvielen, leken ze de Joodse bevolking aanvankelijk met rust te laten. Aan het einde van dat eerste oorlogsjaar kwamen echter al de eerste ingrijpende maatregelen tegen de Joden. In het tweede oorlogsjaar werden de Joodse Nederlanders van al hun bezittingen beroofd en werd hun vrijheid zo ingeperkt dat ze geen kant meer op konden zonder een of meer van de honderden regels die de Duitsers hen hadden opgelegd te overtreden. In mei 1942 volgde de invoering van de Jodenster en op 15 juli 1942 vertrok het eerste transport uit Westerbork naar Auschwitz.

Op 11 augustus van datzelfde jaar kregen zestien Joodse Alphenaren een oproep voor ‘tewerkstelling in Duitsland’. Zij moesten zich een dag later op het station van Alphen aan den Rijn melden en werden via Amsterdam naar Westerbork gebracht. Negen van hen kregen echter uitstel en mochten thuisblijven. Zij werden zes weken later alsnog opgehaald. De overige zeven gingen op transport. Slechts één van hen overleefde de oorlog.

Oproep

Op 29 september kregen zo’n veertig andere Alphenaren dezelfde oproep. Ze zouden de volgende dag van huis worden gehaald. Die woensdag 30 september was een zonovergoten dag. Angstvallig wachtten de mannen en vrouwen die een oproep hadden gekregen tot er aan het eind van de ochtend werd aangebeld en een Alphense politieagent of een lid van de Grüne Polizei hen sommeerde om hun bagage op te pakken en mee te gaan.

De bezetters brachten ze bij elkaar gebracht op het IJsbaanterrein (waar nu het kantoor van de advocaten La Gro Geelkerken staat). Aan het eind van de middag begeleidden de Duitsers ze naar het station, waarbij de Joden door Grüne Polizei werden bewaakt alsof het misdadigers waren.

In totaal zijn 63 Joodse Alphenaren gedeporteerd

 Alphenaren waren uitgelopen en wensten de mensen die ze kenden in die trieste stoet een goede reis en behouden terugkomst. Het was de Duitsers een doorn in het oog, dat de bevolking zoveel sympathie had voor de vervolgden en zo begaan was met hun situatie. Van deze groep overleefden twee mensen de gruwelijkheden van de Duitse kampen.

In de eerste maanden van 1943 gingen de laatste Joodse Alphenaren op transport. Later kwamen daar ook de mensen bij die waren ondergedoken en werden ontdekt. In totaal zijn 63 Joodse Alphenaren gedeporteerd. Acht van hen overleefden de oorlog. De namen van de 55 vermoorde Alphense Joden staan vermeld op het monument aan de Laan der Continenten. In Zwammerdam zijn vier Joodse burgers vermoord, in Boskoop drie.

Vanaf 11.00 worden uur op zes plekken in de stad zestien stenen gelegd, te beginnen in de Zaalbergstraat. Vervolgens komen er zes stenen te liggen voor twee huizen in de Stationsstraat, drie steentjes in de Bloemhofstraat, drie in de Hooftstraat en één aan de Rijnkade voor het pand van restaurant Proto. Om 14.00 uur is er in de voormalige synagoge een korte herdenking met medewerking van klezmerband Nigun. 

Dit Joodse koppel overleefde genocide evenmin.
Deze Joodse man krijgt een struikelsteen.