Waar de Vrijheidsfontein van Plein ’40-’45 is gebleven

Shirley Brandeis

Na enkele dagen van onderling discussiëren tussen de bewoners, kwam het verlossende woord vanuit het stadsdeel: de fontein is vanwege de winter en voor onderhoud weggehaald. “Dat doen we elk jaar,” aldus dagelijks bestuurder Erik Bobeldijk, verantwoordelijk voor de openbare ruimte in stadsdeel Nieuw-West. Alhoewel, elk jaar. De fonteinen werden midden in de (later ook nog redelijke strenge) winter van 2020/2021 geplaatst. Dit was dus de eerste keer dat ze weg werden gehaald. Of, zoals de bewoners het ervaren: de eerste keer dat ze opeens waren verdwenen. “Zijn ze gestolen of kapot?” vroeg de een. “Ze waren vanaf het begin al niet goed,” zei de ander. “Een tijd waren twee van de drie kapot. Die fonteinen lijken wel bij de Action gekocht.” En ook: “Ik heb gehoord dat buurtbewoners last hadden van het geluid.” Zou dat de reden voor het weghalen zijn?

Onvindbaar

Bobeldijk begrijpt de verschillende theorieën die bewoners op Facebook erop los laten. “We hebben alleen de bewoners die bij het initiatief betrokken waren over het onderhoud geïnformeerd en daarnaast een bericht erover op social media gezet.” Dat bericht kan de Westerpost niet terugvinden en bij navraag blijken de betrokken buurtbewoners Melissa Valk en Surayya Gok, die in 2019 hun fonteinenplan indienden voor het zogenoemde Buurtbudget, pas ten tijde van het interview met de wethouder over de ‘verdwijning’ van hun fontein op de hoogte te zijn gesteld. Valk: “Veel mensen bij de gemeente werken keihard aan het realiseren van mooie plannen zoals het onze. Maar wat nu gebeurt, is wel een beetje illustratief. Buurtbudget, een pot met gemeentelijk geld waar diverse plannen van en voor bewoners mee kan worden uitgevoerd, is een prachtig initiatief. Maar de uitvoering, het echt betrekken van de bewoners en de nazorg, dat kan beter.”

Naast dit is Valk nog altijd trots op de Vrijheidsfontein. “Dit is gewoon na de Dam het grootste herdenkingsplein van Amsterdam. Een fontein geeft het plein extra allure. Juist in de donkere wintermaanden is het een aanwinst. En dan wordt het weggehaald?” Een meerderheid van de bewonersstemmen ging indertijd naar de fontein. Bobeldijk: “Het stond met stip bovenaan. Verschillende bewoners hebben ook meegedacht met het ontwerp. Het was echt een fontein door en voor de buurt.” Buurtbudget is volgens de lokale wethouder een democratisch instrument waarmee mensen invloed kunnen hebben op hun buurt. “Het ermee gemoeide geld is het waard. Buurtbudget laat zien dat bewoners graag betrokken zijn, goede ideeën hebben en dat die met steun van hun buurtgenoten en de gemeente tot uitvoering worden gebracht.” Of de gemeente alle beheerswerkzaamheden moet communiceren, vraagt Bobeldijk zich even hardop tegenover de krant af. Om dan te besluiten: “Het was hier misschien wel handig geweest.”

Een kleedje onder

Naar aanleiding van het verdwijnen van de Vrijheidsfontein wordt online onder bewoners ook over geluidsoverlast en de kosten gediscussieerd. Bobeldijk over het laatste: “Dat valt wel mee. Voor het plan was 100.000 euro begroot. Uiteindelijk waren de kosten de helft daarvan. Waarbij ik ook graag op wil merken dat het filter in de fontein het water zuivert en zo zorgt voor een betere waterkwaliteit in de gracht.” Geluidsoverlast is hem bekend, al was de discussie op Facebook voornamelijk over de klachten door andere bewoners daarover. “Je kunt er moeilijk een kleedje onder leggen,” reageert Corry, die geen last heeft van het geklater. “Maak er een attractie van zoals in de Efteling, met elk uur een paar minuten de fontein met mooie lichtjes aan,” brengt Jasper als idee in. Bobeldijk: “We hebben wel rekening willen houden met omwonenden die last van het kletterende water kunnen hebben. Daarom is indertijd besloten er drie kleinere fonteinen die om en om spuiten van te maken.” In maart, stelt de bestuurder gerust, komt de Vrijheidsfontein weer terug. Een exacte datum is nog niet geprikt vanwege mogelijke weersomstandigheden. Het kan vriezen het kan dooien.