Jong en oud in de buurt in gesprek

Shirley Brandeis

Vijftien was ze toen de oorlog begon. Tini Stoovelaar-Udo ging die dag gewoon naar school. Ze had een proefwerk Duits en had daar hard voor geleerd. Maar van overhoren kwam niet veel terecht. “De schooldirecteur liet ons in de hal het Wilhelmus zingen en daarna mochten we weer naar huis,” vertelt de 97-jarige aan Luc, Friso, Chucks en Ramyad. De leerlingen zitten in groep 8 en gingen net als hun klasgenoten in kleine groepjes met iemand uit de buurt in gesprek over de Tweede Wereldoorlog. Het onderwerp stond dit jaar al op het programma en werd met het lesproject Oorlog in mijn Buurt uitgebreid. ‘Leren door ontmoeting’ is het motto van stichting In mijn Buurt, dat lesprojecten over de Tweede Wereldoorlog, arbeidsmigratie en het koloniale verleden op basisscholen en in het voortgezet onderwijs organiseert.

Boeren

De ontmoetingen met ouderen die een belangrijk deel van de geschiedenis zelf hebben meegemaakt, wordt voorafgegaan door enkele lessen van deskundige gastdocenten. Zo kwam historicus Pim Ligtvoet in de klas vertellen over de oorlog in de buurt. Over het landelijke gebied dat Slotermeer (Nieuw-West) toen was en over de boeren die er woonden op de plek waar nu ongeveer basisschool Veerkracht staat. Met een link naar de huidige oorlog niet ver hier vandaan, in Oekraïne. Met een korte tour door de verzetsheldenbuurt, waar de school staat, kwam de oorlog nog dichterbij. Een tour langs verzetsmonumenten en langs enkele portretten van de verzetsmensen die hun naam gaven aan een straat, omdat zij hun leven gaven voor de vrijheid.

Moedig besluit

Na nog een les van Lous Steenhuis, een van de onbekende Joodse kinderen die op transport werden gezet, en een les over wat goed en fout is (met de boodschap ‘denk altijd zelf na’), gingen de leerlingen goed voorbereid met hun vragenlijst in drie- of viertallen op bezoek in de buurt of ontvingen ze iemand uit de buurt op school. Ze gingen bijvoorbeeld langs bij de 81-jarige Arnold Paalvast, in het begin van de oorlog geboren en met nog altijd intense herinneringen aan de paniek die hij voelde als hij in de kast werd opgesloten om zijn ondergedoken vader maar niet per ongeluk te verraden. Of bij de 98-jarige Jack Courant, die als Joodse volwassene de oorlog in de onderduik meemaakte en zijn vader en broer verloor. “Veel toeval en een moedig besluit hebben mijn leven gered,” vertelde hij met zachte stem aan de kinderen, met zijn hond Duby aan zijn voeten. Of zoals de 94-jarige Truus Schutte-van Soest, kind van een vader die bij de NSB zat en zus van Arie van Soest, de verzetsstrijder die menig onderscheiding kreeg na de oorlog.

Tekst loopt onder de foto door.

Tini Stoovelaar.

Acht negentigplussers spraken de kinderen, twee van boven de tachtig en een naoorlogse verteller, Saskia van Kreveld, die het bijzondere en verdrietige verhaal van haar Joodse ouders doorgaf. Een verhaal waardoor zij opgroeide zonder grootouders. “De oorlog is deel van mijn opvoeding en leven.” Onder de hoogbejaarden ook het echtpaar Van den Boogaard. Jaap en Corrie zijn geen onbekenden voor de leerlingen. Hun school adopteerde het monument aan de Haarlemmerweg, waar drie verzetsmannen in december 1944 werden doodgeschoten uit wraak voor een aanslag op de bezetter. Corrie en Jaap, toen tieners en buurtgenoten, woonden beide met hun familie op een boerderij daar vlakbij. Corrie zag vanuit huis hoe de drie mannen werden vermoord. Dat maakte uiteraard diepe indruk. Ook Jaap maakte veel naars mee. Aan de huiskamertafel in Slotervaart, met wat te drinken en te snoepen, vertelden ze weer hun verhaal, dit keer aan vier leerlingen. Kinderen van de laatste generatie die nog uit eerste hand kan horen hoe het was, in die oorlog. Kinderen die van oudere buurtgenoten meekrijgen dat ze op moeten letten voor discriminatie. Elkaar niet moeten pesten. En kinderen die met hun wijze vragen en opmerkingen de oudste generatie hoop geeft voor de toekomst.

Alle verhalen staan op www.inmijnbuurt.org.