Masterplan Samen Nieuw-West: ‘We moeten aan de slag’
NIEUW-WEST – Er zijn afgelopen jaar heel wat gesprekken geweest tussen inwoners, maatschappelijke organisaties, ondernemers, de gemeente Amsterdam en het Rijk om de leefbaarheid en veiligheid in Nieuw-West te verbeteren. De Alliantie voor het Masterplan Samen Nieuw-West, die zich daar de komende twintig jaar aan committeert, staat in de startblokken voor de volgende fase. Een fase die enerzijds bestaat uit concreet aan de slag gaan met diverse doorbraken en anderzijds in het teken staat van verdere verdieping en het ontwerpen van een proces om te komen tot écht fundamentele (systeem)verandering.
Titia Hartvelt
“Want als we blijven doen wat we deden, blijven we krijgen wat we kregen,” aldus programmadirecteur Samir Bashara die onlangs is aangesteld om deze processen te gaan leiden. Ruim twee maanden geleden is hij begonnen. “Er ligt een goede basis die ook volstaat om concreet mee te starten. De eerste stappen richting verandering kunnen gezet gaan worden. Tegelijkertijd is het ook nog een zoektocht hoe we het Masterplan verder gaan positioneren. Daar ga ik dus ook mijn tanden in zetten.” Intussen heeft hij al heel wat kennismakingsgesprekken met organisaties gehad. Zijn conclusie: “Iedereen staat in de startblokken. Vanuit heel veel hoeken is grote behoefte om vervolgstappen te gaan zetten. We moeten aan de slag.”
Grote uitdagingen
Alhoewel er in de afgelopen jaren zeker al een en ander is verbeterd op het gebied van leefbaarheid, veiligheid, ongelijke kansen en problemen achter de voordeur, staat Nieuw-West voor grote uitdagingen. Bepaalde uitdagingen in dit stadsdeel zijn significant groter of ingewikkelder dan in andere (stads)delen van Amsterdam. Vandaar een Masterplan, waarin een alliantie van inwoners, maatschappelijke organisaties en gemeente samen gaan optrekken. “Om een fundamentele verandering te realiseren, is een aanpak nodig waarin inwoners, formele en informele partijen, ondernemers, professionals en gemeente zich voor langere termijn committeren aan een gezamenlijk doel. We gaan Nieuw-West de komende 20 jaar op zoveel mogelijk terreinen naar het stedelijk gemiddelde brengen. Een fundamenteel verbeterde perspectief creëren voor de jeugd met een integrale aanpak. Die uitdaging is enorm complex en omvangrijk. Daarom is ook een aanpak nodig op de korte én lange termijn. We gaan werken aan maatregelen op alle denkbare niveaus, waarbij ik niet uitsluit dat dit in sommige gevallen fundamentele systeem- en wellicht zelfs wetswijziging zal vereisen,” voorspelt Samir.
Op de fiets
De programmadirecteur van Masterplan Nieuw-West verplaatst zich met de fiets door het stadsdeel. Hij heeft geen vaste plek om te werken, want: “Als je op één plek zit, zit je op al die andere plekken niet. Op deze manier kom ik overal en zie ik veel meer.” In korte tijd heeft hij dan ook een goede indruk gekregen van wat er speelt in het stadsdeel.
We kunnen concrete zaken oppakken, vanuit de diverse ambities en doorbraakrichtingen
Het proces om te komen tot een masterplan loopt nu ongeveer een jaar. Als voorganger van Samir is er een periode lang een kwartiermaker mee bezig geweest die ook een eerste alliantie heeft gevormd, van inwoners, gemeente en betrokken maatschappelijke organisaties. In dat proces heeft al flink wat voorbereiding en samenspraak plaatsgevonden. “Nu zijn we op een punt dat we concrete zaken kunnen gaan oppakken, vanuit de diverse ambities en doorbraakrichtingen. Daarnaast vervolg ik met zoveel mogelijk betrokkenen dus graag het proces om verder te verdiepen tot een echt integrale aanpak die fundamentele verandering teweeg gaat brengen. Een bepalende vraag is daarin voor mij hoe we ervoor gaan zorgen dat bewoners hierin echt de hoofdrol gaan spelen. Eigenaar worden. Dat is minder eenvoudig dan het misschien lijkt, want hoewel inwoners natuurlijk de absolute deskundigen zijn waar het hun eigen leefomgeving betreft, is de materie waarmee je te maken krijgt tegelijkertijd soms heel weerbarstig en complex. Er is dus ook inzet en commitment van professionele organisaties en partners, en de overheid nodig. Die meer ‘institutionele’ partijen redeneren vaak heel anders en hebben soms ook andere belangen dan bewoners. Die werelden bij elkaar brengen is best een flinke uitdaging. Maar het gaat ons lukken hoor. Als we echt willen en daarin volharden. Het is een fantastische uitdaging om de grote betrokkenheid die ik overal tegenkom te helpen structuur te krijgen en om écht vernieuwend te zijn. Daar zijn doorbraken voor nodig. Het programma geldt voor de komende twintig jaar. Dat betekent dat inwoners die nu nog niet zijn geboren, volwassen zijn als het proces volledig is doorlopen. 20 jaar is immers een hele generatie en dat is een héél bewuste keuze.”
Stijgen
Het doel is dus om niet voor, maar met mensen te denken. “Samen zoeken naar hoe we uiteindelijk het einddoel, om Nieuw-West tot het stedelijke gemiddelde te laten stijgen op het gebied van kansen voor de jeugd, inkomen, misdaadcijfers, enzovoort, te bereiken. Waar schort het nou werkelijk aan en wat hebben we nodig om daar verandering in te brengen? We moeten kansen creëren die op de reguliere manier niet ontstaan. Dat heeft alleen kans van slagen wanneer we dat doen met een gezamenlijk beeld voor ogen. Met heldere ambities, waarmee iedereen zich kan en wil verbinden.”
“Ik ben er dus van overtuigd dat we twee sporen moeten volgen. Enerzijds om samen met inwoners nu concreet in actie te komen en anderzijds om verder te verdiepen tot een aanpak die de ambitie van fundamentele verandering waar kan maken. Een overkoepelend plan dus. Of eigenlijk is het meer een platform en een proces dan een ‘plan’. Het woord ‘plan’ wekt de indruk dat op een gegeven moment af is en we de komende twintig jaar precies gaan doen wat daarin staat. Maar zo werkt het natuurlijk niet. De wereld verandert constant en dus moet ook zo’n plan zichzelf continu heruitvinden en bijstellen. Juist daarom moeten we concreet aan de slag gaan, zodat we vanuit daadwerkelijke ervaringen strategisch kunnen leren.”
Op een fundament van schotsen kun je geen huis bouwen
Er is een enorme roep en veel energie om aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld op het gebied van aanbod voor kinderen en jongeren. “Er wordt hard gewerkt aan het vergroten van dat aanbod, uitgaande van doorlopende ontwikkelingen. Kinderen en jongeren moeten dag vullend terecht kunnen, minstens van 8 tot 20 uur. Een aanbod waarin geen gaten vallen dus. We hebben het dan niet over ‘meer schooluren’, maar over een heel samenstel van allerlei vormen van aanbod, waardoor echte verbreding en verdieping van dat aanbod kan plaatsvinden en kansen op talentontwikkeling écht groter worden. We moeten tegelijkertijd ook gewoon zorgen dat de basis op orde is. Bewoners praten graag mee over doorbraken in de openbare ruimte, maar benoemen dan vaak dat het enorm zou helpen wanneer Om te beginnen het afval opgehaald werd en de straat schoongehouden. Daar hebben zij natuurlijk zelf ook een rol in. Het moet van alle kanten komen, maar als de basis niet op orde is, wordt het lastig inzetten op aanvullende ontwikkelingen. Op een fundament van schotsen kun je geen huis bouwen”, noemt Samir een aantal voorbeelden.
Volgens hem kunnen de tot nu toe betrokken partijen elkaar al goed vinden in ambities op het gebied van wonen, leefomgeving, ontwikkelkansen, werk en ondernemerschap, en ook systeemverandering. “Daarin zijn het afgelopen jaar grote stappen gemaakt. Er wordt eindelijk echt samengewerkt, vanuit een gezamenlijke visie. Dat zal ons gaan helpen om steeds meer elkaars expertise te benutten en versterken in plaats van langs elkaar heen te werken. Iedereen is ervan doordrongen dat er een grootscheepse aanpak nodig is. De gemeente heeft een belangrijke rol gepakt. Inwoners melden zich meer en meer. Zorgpartijen, woningbouwcorporaties, onderwijs, we hebben alle partners hierbij nodig. Vervolgens is het de kunst zo goed mogelijk dwarsverbanden aan te leggen in die samenwerking. Dat is nodig om tot de noodzakelijke doorbraken te komen. ‘Doorbraak’ is een kernwoord in deze aanpak. Het staat voor fundamenteel andere manieren van denken, praten en doen.”
Verschil in aanpak
Het Masterplan komt voort uit een landelijke planmatige aanpak op het gebied van veiligheid voor zestien gebieden. Deze gebieden zijn groter dan die van de Vogelaarwijken die voorheen extra aandacht hebben gekregen. Wat Bashara opvalt is dat er veel kracht van onderaf zit in Nieuw-West. “Bewoners voelen zich enorm betrokken bij wat er speelt en leeft in hun stadsdeel. Daar gaan we met elkaar op inspelen. Tegelijkertijd zie je ook dat er veel wantrouwen is in alles wat institutioneel wordt georganiseerd. De lage verkiezingsopkomst is daar een voorbeeld van. Vertrouwen (terug)winnen, daar gaat tijd overheen. Je moet verbetering in de leefwereld van bewoners bewerkstelligen, doorbreken wat te doorbreken valt. En dat alles steeds samen met inwoners. Alleen als zij zich écht eigenaar voelen hebben we een reële kans om hun leefwereld met elkaar echt naar dat gewenste hogere plan tillen.”
Dit soort mensen en initiatieven is het goud van Nieuw-West
De nieuwe directeur denkt bij die ‘kracht van onderaf’ bijvoorbeeld aan de samenwerking tussen jongerenwerk en de politie die er in sommige buurten al is. Hij is onder de indruk van de initiatieven van onderop die er in Nieuw-West al zijn. “Mensen zoals jongerenwerker Mohamed Ettajiri en Fatimzhara Baba van Buurtmoeders Nieuw-West, niet voor niets genomineerd voor de prijs van Amsterdammer van het jaar, zijn daar fantastische voorbeelden gaan. Dit soort mensen en initiatieven is het goud van Nieuw-West. Wat zij doen, werkt omdat het redeneert vanuit de leefwereld. Zij komen daardoor waar reguliere organisaties niet zomaar kunnen komen. Het is natuurlijk ongelooflijk moeilijk om de systeemwereld te laten aansluiten bij dergelijke aanpakken. Toch denk ik dat daar een wereld te winnen is.”
Om op korte termijn zichtbaar in specifieke wijken aan de slag te kunnen in het stadsdeel, moeten geldstromen op gang worden gebracht, samenwerking verder worden ingericht en zoveel mogelijk wederzijds begrip worden gekweekt. Het is een grote uitdaging om de waterscheidingen tussen mensen, groepen en organisaties te overbruggen. “We gaan van heel veel los zand zandkastelen bouwen. Structureel vernieuwen en steeds teruggaan naar de opgave die er ligt. Elk jaar herdefiniëren, waar staan we nu en continu richting aangeven en bij elkaar komen.”
Kwalificatie ‘ervaren’
Samir heeft de nodige trajecten achter de rug om de kwalificatie ‘ervaren’ te krijgen. Als socioloog met diversiteit als focus-onderwerp heeft hij het nodige verstand van vraagstukken op dat gebied. Hij heeft verder onder andere bij de vakbond gewerkt, waar hij veel ervaring opdeed op het gebied van ‘organizing’ en opbouwwerk. Daarna is hij in het openbaar bestuur terechtgekomen waar hij eerst als adviseur en projectleider en later als wethouder veel ervaring opdeed met programmatische aanpakken. “Ik heb drie jaar de tijd om de basis te leggen waarmee deze aanpak de komende decennia toe kan. Tot zover dat dus mogelijk is. Het wordt een lange reis en we moeten de aanpak werkender weg ontwikkelen en steeds verder verdiepen. Het moet gaandeweg alsmaar meer betekenis en identiteit gaan krijgen. Iedereen in Nieuw-West gaat het weten, voelen en kan er over meepraten. We gaan samen het verschil maken. Hoe precies, dat gaan we nog ontdekken. Maar het gáát slagen”, eindigt Samir zelfverzekerd.
Meer informatie over Masterplan Nieuw-West, via: masterplannieuwwest@amsterdam.nl of www.amsterdam.nl/stadsdelen/nieuw-west/masterplan-nieuw-west-denk-mee-buurt/#PagCls_16344335.
