Plan van Gool: 55 jaar wonen in het groen van Noord
NOORD - Plan van Gool bestaat volgend jaar 55 jaar en dat wordt gevierd met een kleine, maar rijke tentoonstelling in Museum Amsterdam-Noord. Terecht, want het is een unieke woonwijk.
Nieuwe Wonen voor een Nieuwe Mens
door John Jansen van Galen
Stomverbaasd was uw verslaggever toen verschillende van zijn vrienden uit het linkse studentenmilieu opeens naar Noord verhuisden, en wel naar een ‘Plan van Gool’. Een buurt die afweek van wat we gewend waren aan nieuwe stadswijken, futuristische woningbouw, met als het ware ‘zwevende binnenstraten’, zonder autoverkeer, veel groen en voor iedereen toegankelijke binnenruimten. Het leek het Nieuwe Wonen voor een Nieuwe Mens, en dat verklaart de aantrekkingskracht van toen op jongeren.
De rode lantaarn
Even stomverbaasd was uw verslaggever ruim veertig jaar later toen uit een gemeentelijk rapport bleek dat van alle wijken in Noord het Plan van Gool sociaal het laagst scoorde. Nu ging dat over: om de twee jaar kreeg weer een andere wijk (Heiligland, Banne-Zuid, Vogelbuurt) in sociaal opzicht de rode lantaarn, maar wat was er gebeurd met de hoge toekomstverwachtingen van het begin? Verloedering, criminaliteit, gescheurde gordijnen voor de ramen. Daarop is echter in 2013 een grootscheepse renovatie (na 25 jaar uitstel) op gang gekomen en nu ligt de wijk er weer puik bij.
Drie architecten
De tentoonstelling in Museum Amsterdam-Noord in de Zamenhofstraat, en de bijbehorende brochure (tekst: Jeroen Kleijne), belichten de ontstaansgeschiedenis van de buurt. De gemeente schreef een prijsvraag uit tussen drie bekende architecten: Bakema, Van Eyck, Van Gool, en de laatste, meest bescheidene, won. Op film belijdt hij zijn “hekel aan trappenhuizen”, hij wilde voor de bewoners van de 1138 woningen een “eenheid met jezelf en je omgeving” scheppen. Wie er woont voelt zich buiten, ver van de stad.
Liefde voor de buurt
De dichter en selfkicker Johnny van Doorn vertelt hoe hij van ‘een krotje in de Jordaan’ naar het Plan van Gool verhuisde: “Een paradijs! Wat een ruimte!” Aanvankelijk had je er verschijnselen als partnerruil op afspraak en een ‘eksperimentele kresj’, sociale experimenten in de geest van de tijd. In de jaren negentig groeit Massih Hutak, afkomstig uit Afghanistan, er op en hij belijdt nog steeds zijn liefde voor de buurt. Hij is niet de enige die betreurt dat bij de renovatie de binnenstraten, oorspronkelijk bedoeld voor levendig sociaal contact, uit vrees voor vandalisme en overlast werden afgesloten. Bezoekers dienen nu een code hebben om binnen te komen en Hutak moet nu in het Plan van Gool “vrienden die ik al twintig jaar ken om hun huisnummer te vragen”.
Stadswijk in rust van groen
Het is niet wat Frans van Gool voor ogen had toen hij deze buurt als ‘eenheid met je zelf en je omgeving’ vormgaf. Wat niet wegneemt dat zijn Plan nog altijd uitblinkt als een aangename stadswijk in de rust van het groen. Ga vooral kijken!
De tentoonstelling duurt tot 26 februari. Het museum is open van do.- t/m zo. 13-17 u. De eerste 100 bezoekers ontvangen de bijbehorende brochure ‘De bomen op Het Breed’, met CD, gratis, haast u dus, daarna kosten ze samen 5 euro.
Er worden wandelingen met gids door de buurt georganiseerd, een keramiekcursus, een voorleesmiddag voor kinderen en een avond vol odes aan het Plan van Gool’ door Massih Hutak en Jeroen Kleijne in Het Breedhuis.
Meer informatie staat op www.museumamsterdamnoord.nl.
