Boekhandelaar Lot Douze: “Ik ben verzot op boeken”
In de serie gesprekken met markante Noorderlingen ditmaal Lot Douze, oprichter en gangmaker van boekhandel Over het Water die deze week tien jaar bestaat. En waarvan zij juist nu afscheid neemt. Om meer te gaan lezen.
door John Jansen van Galen
“De vrouw van deze winkel weet alles”, hoorde Lot Douze eens een voorbijganger zeggen en zo is het, want: “Boeken zijn al heel lang mijn wereld. Pas door het werk in de boekhandel ben ik mij meer gaan verbinden met de wereld.” Deze week donderdag precies tien jaar geleden opende zij haar boekhandel Over het Water in de Van der Pekstraat, en op die dag neemt zij afscheid met een literaire avond in het Zonnehuis.
Douze studeerde geschiedenis en filosofie in Groningen en woonde in de Bloemenbuurt. “Ik zag de bevolking veranderen en veronderstelde dat daardoor de behoefte aan een boekhandel groeide.” Met haar ‘boekenbakfiets’ “testte ze het water” in heel Noord en toen dat inderdaad het geval bleek liet ze haar oog vallen op een pand aan de Van der Pekstraat, “toen nog een drukke verkeersweg naar de pont met veel passerende bussen”, maar woningcorporatie Ymere zag weinig in een boekhandel.
Inmiddels bracht Douze via crowdfunding (“met zo’n 250 deelnemers uit heel Noord”) zowel een beginkapitaal als een ‘gemeenschap van in boeken geïnteresseerden’ bijeen. Ze leende geld van de bank om een voorraad te kunnen opbouwen, Ymere zwichtte alsnog voor haar geestdrift en toen kon Hans Maarten van den Brink, auteur van de roman Over het Water, waarnaar zij de winkel had vernoemd, deze feestelijk openen.
Vogelaarwijk
“Sindsdien is de winkel alleen maar gegroeid,” zegt ze aanvankelijk, maar ze erkent dat er “moeilijke perioden” zijn geweest: eerst in 2015 toen de straat erg langdurig open laag en later omstreeks 2017 “toen het nieuwtje er af was”. “Het was hier een Vogelaarwijk,” zegt ze, “waar men dan van zegt dat de bewoners geen geld hebben en dus geen boeken lezen. Ik vind dat een heel rare conclusie.”
In de begintijd ging ze met haar assortiment daarom bewust “niet te hoog in de markt zitten”, met een aanbod van thrillers en populaire bestsellers. “Maar als je op je deur ‘boekhandel’ zet is dat sowieso al een drempel voor veel mensen en de klanten die wél binnen kwamen kochten juist vooral de meer hoogwaardige literatuur.”
Zo werd Over het Water de kwaliteitsboekhandel die het nu is. “We hebben natuurlijk de clientèle uit Overhoeks vlakbij”, erkent Douze, “maar ook veel mensen uit deze buurt kopen hier cadeaus, ”onder meer kinderboeken. Sommige buurtbewoners van het oude Noord deden er vijf jaar over om hier te komen, maar kwamen daarna wel vaak terug.” De loop zat er allengs meer in, maar: “In m’n eentje had ik het financieel niet gered. Dat is onmogelijk met een boekhandel. Gelukkig had ik een partner die geld verdient en bovendien heel vaak klaar stond voor de kinderen.”
Mijlpaal
Douze is niet alleen de oprichter, maar ook de gangmaker, het hart en de ziel van Over het Water, dat ze tot een klein cultureel centrum maakte met literaire optredens, poëzieavonden en haar eigen cursus Diep Lezen. Ze leerde van een collega dat je niet aan zo’n avontuur moet beginnen zonder een ‘ijkpunt’ in gedachten hebben voor het al dan niet welslagen ervan. Dat legde ze voor zichzelf na vijf jaar, maar “toen vond ik het nog superleuk hier”.
Nu vindt ze “tien jaar een mooie mijlpaal”. “Wat mij dwarszit is dat ik nooit eens boeken kan lezen die niet direct nodig zijn voor de winkel en het bijhouden van de voorraad. De inhoud komt te veel in de knel. Ik kan mij te weinig erin verdiepen. Het werd steeds vervelender om altijd op de huid van de tijd moeten lezen, alle hypes te volgen. Het lijkt mij heerlijk om weer eens een boek open te slaan dat al tien jaar oud is.”
Toekomst
Bovendien groeit Over het Water eigenlijk uit zijn krachten. “De klandizie wordt in deze omgeving steeds groter en daarvoor is de winkel te klein.” De toekomst van de zaak is na Douze’s vertrek dan ook ongewis. De grootscheepse renovatie van de Van der Pekbuurt gaat voort en zij betwijfelt of Ymere het pand onder die omstandigheden opnieuw aan een boekhandel wil verhuren.
Haar eigen toekomst is eveneens ongewis, al ligt die als het aan haar ligt uiteraard in de boekenwereld. Wellicht kan ze op basis van haar succes in Noord boekhandelaren elders bijstaan en adviseren? In ieder geval wil ze collega’s haar eigen ‘boekenspreekuur’ gaan aanbieden: een cliënt, die zich in de wereld van het boek voelt als een kat in een vreemd pakhuis, krijgt tegen betaling een gesprek van een uur met Lot, waarna deze een ‘leesprofiel’ van de betrokkenen en een ‘leeslijst’ van een vijftiental titels voor de betrokkene opstelt.
In ieder geval wil Lot Douze actief blijven in de wereld van het boek, want: “Ik ben verzot op boeken”.
Literaire avond in Zonnehuis
Het zijn Thomas Möhlmann, Lot Douze, Ilse Josepha Lazaroms, Christine Otten, Marjolijn van Heemstra en Marjan Slob die op 21 september in het Zonnehuis hun liefde voor literatuur zullen betuigen. Zij brengen een Ode aan hun lievelingsboek of hun favoriete schrijver. De avond wordt gepresenteerd door Frénk van der Linden.
Lot Douze vroeg schrijvers en denkers om hun bewondering voor literatuur toe te spitsen op één boek of auteur: waarom raakt dit de juiste snaar? Waarom grijp je hierop terug? Met ‘Ode aan de literatuur’ viert Boekhandel Over het water het tienjarig bestaan. Lot Douze zal daarom ook stilstaan bij de boeken en de verhalen die Over het water tot de winkel maken die ze is.
