Films in het kader van 70 jaar bevrijding

NOORD - EYE vertoont op 3, 4 en 5 mei zeldzaam materiaal over de Tweede Wereldoorlog in het kader van 70 jaar bevrijding. De amateur-kleurenfilm Herwinnen door werken (1945) is recent teruggevonden in de kluizen van EYE en bleek een van de grote verrassingen van de Kleurenconferentie The Colour Fantastic. Het bijzondere aan de vondst is dat er uit een periode die we vooral in zwart-wit kennen, nu kleurenbeelden zijn opgedoken. Ook de inhoud van de beelden is afwijkend van het gangbare beeld: minder nadruk op bevrijdingsfeesten, en meer beelden van een verwoest Nederland waar de oorlog nog op alle manieren voelbaar is.

Bijna iedereen kent oorlogsfilms als Soldaat van Oranje en Oorlogswinter, maar hoe werden oorlog, verzet en wederopbouw verbeeld in Nederlandse films in de vroege jaren na de bevrijding? In de collecties van EYE en Beeld en Geluid bevinden zich Nederlandse speelfilms en documentaires uit de periode 1945 – 1950 die buiten de archieven nauwelijks bekend zijn en nu voor het eerst sinds jaren weer worden vertoond.
De onderstaande drie films worden ingeleid door curatoren van EYE, Beeld en Geluid en het Nationaal Militair Museum. Daarnaast is Herwinnen door werken vanaf 2 mei te zien in een tentoonstelling in het Nationaal Militair Museum in Soest.
Op 3 mei wordt om 19.30 uur begonnen met Herwinnen door werken – Hoe wij Nederland zagen van Alex Roosdorp. Dit is een in kleur gefilmd portret van Nederland net na de Tweede Wereldoorlog. Direct na de bevrijding van Deventer in april 1945 zijn Alex Roosdorp en zijn vrouw Marie Roosdorp-van de Berg begonnen met het maken van filmopnamen van het verwoeste land dat zij aantroffen: kapotgeschoten steden, vernielde infrastructuur en verdronken land. En niet alleen de verwoestingen, maar ook het dagelijks leven dat in het bevrijde Nederland weer opgang komt. De feesten, de armoede, de eerste herstelwerkzaamheden en de vele reizenden.
Op 4 mei is het om 17.00 uur de beurt aan LO/LKP van Max de Haas. Dit is een semidocumentaire film over het leven en werk van onderduikers en verzetsstrijders, waarin het verzet tegen de Duitse overheerser en de naoorlogse terugkeer naar het normale leven centraal staan, afgewisseld met originele journaalopnamen. De invloed van het Italiaans neorealisme (denk aan Rossellini’s naoorlogse klassieker Roma città aperta) blijkt onder andere uit het gebruik van niet-professionele acteurs, voor een deel voormalige verzetsmensen. Gebeurtenissen uit de oorlog worden gereconstrueerd, vaak op dezelfde locaties. De film introduceert zichzelf als het verhaal van ‘gewone burgers, niet van helden’.
Op 5 mei staat om 14.00 uur De dijk is dicht van Anton Koolhaas op het programma. De dijk is dicht is evenals LO/LKP schatplichtig aan het Italiaans neorealisme en een van de eerste Nederlandse films waarin de verwerking van de trauma’s van de oorlog centraal staat. Een jongeman (Kees Brusse in een vroege rol) leidt aan een diepe depressie na de dood van zijn vrouw tijdens de onderwaterzetting van het Zeeuwse Walcheren in 1944. Na enkele jaren keert hij terug naar het verwoeste Walcheren, waar hij onder de indruk raakt van de veerkracht van de bewoners en hun inspanningen om het land weer bewoonbaar te maken.
Op 5 mei vindt ook de grootste Vrijheidsmaaltijd van de stad plaats aan de Noordelijke IJ-oever tussen 17.00 en 21.00 uur: 1000 Amsterdammers, 1000 gerechten en 1 hele lange eettafel. Aanschuiven? Het is heel eenvoudig: je gerecht = je toegang! Iedereen kan zich aanmelden. Vrijheidsmaaltijd is een initiatief van het 4 en 5 mei Comité en wordt georganiseerd door de Tolhuistuin in samenwerking met EYE, A’dam Toren, café-restaurant De Pont en café-restaurant Het Tolhuis. Kijk voor meer informatie op www.vrijheidsmaaltijdaanhetij.nl.