‘Herdenken is eigenlijk opnieuw denken’
SCHOORL - Was de lucht toen net zo blauw, de bomen zo groen? Floten de vogels net zo? Was er toen ook windstilte? De herdenking van de gebeurtenissen in Kamp Schoorl vond vorige week donderdag plaats in indrukwekkende omstandigheden én met de prachtige aanwezigheid en voordrachten van kinderen van de basisscholen Teun de Jager en Klimduin. Voor een burgemeester is zo’n herdenking natuurlijk een enorm betekenisvol moment. Burgemeester Voskuil bekende dat hij nog niet zo lang echt wist van Kamp Schoorl, en zo zal het voor velen zijn. Evengoed waren er in Europa ruim 1.600 doorgangskampen als ‘Kamp Schoorl’. Het is bijna niet voor te stellen. In deze tijd zijn er weer kampen, waar mensen worden geïnterneerd, waar hun lot, hun bestemming ongewis is. Daarom is het zo mooi dat er een goed comité is dat zich jaarlijks sterk maakt voor een stijlvolle herdenking, een moment ook om stil te staan bij de gebeurtenissen van toen, daar in Schoorl in 1941.
door Ed Bausch
Indrukwekkende herdenking Kamp Schoorl
Er waren dit jaar opvallend veel kransen om het heuveltje op te dragen. De verhoging waar het monument op staat, daar aan de Oorsprongweg, net voorbij het Bezoekerscentrum, de eigenlijke plek waar ‘Kamp Schoorl’ stond. De leerlingen toonden zich hier heel inlevend en behulpzaam bij. Zij zijn de generatie om straks mooie en minder mooie herinneringen levend te houden. Cineast Frank Diamand was een van de sprekers en met zijn zachte, vaak duidelijk hoorbaar ontroerde stem bracht hij zoekende, vragende woorden over naar de kinderen zittend op de heuvel en naar de anderen bij de herdenking.
Verse woorden uit het hart
In 2018 sprak zijn inmiddels overleden vrouw Evelien Gans in Schoorl. “En nu sta ik hier. Wat te zeggen? Gisteravond pas heb ik het opgeschreven.” Zijn woorden klonken als een zoekende improvisatie, maar waren raak. Als vierjarige zat hij in kamp Westerbork, als vijfjarige doorstond hij in het kamp Bergen-Belsen de laatste zeven maanden van de oorlog. Het kamp waar zo velen werden vermoord. Dat woord, ‘vermoord’, zou wat hem betreft ook wel op het monument in Schoorl mogen staan. Maar vooral sprak Frank Diamand over de lessen, die te leren zijn. “Antisemitisme was geen louter Duitse ziekte, het was wijdverbreid, ook in ons land. En nu heeft het gezelschap gekregen van islamofobie.”
“Vrijheid is een collectief goed”
Diamand verwoordde duidelijk dat vrijheid een collectief goed is, niet een individueel recht. Daarmee zei hij wel wat over de huidige tijd, met de nadelige, soms zelfs gevaarlijke, aspecten van individualisering. “Beperking van een goede wet kan je heel wat meer opleveren dan een leven zonder algemeen aanvaarde wetten. En wegkijken maakt medeschuldig.” Zijn woorden maakten diepe indruk en onderstreepten hoezeer het nodig is dat vrijheid en respect als belangrijke waarden door een overheid moeten worden gekoesterd, dat je er voor moet knokken, om afglijden te voorkomen. In ieders gedachten van de aanwezigen en stilstaande passanten zal het stilstaan bij de blauwe lucht van toen daar in de duinen de dag hebben gekleurd. Sta maar eens stil daar aan de Oorsprongweg.
