De paden op...
Wandel je in Bergen de Guurtjeslaan af, dan kom je in het Bergerbos. Dicht op elkaar staande lage bomen en struiken maken het er vochtig en geheimzinnig donker. Zoals veel natuur is het Bergerbos een gezamenlijk product van menselijke geschiedenis en natuurlijke ontwikkelingen. Het kent kronkelige paden en paadjes, sommige wellicht uit de middeleeuwen, toen de Brederodes Heer van Bergen waren. Maar ook rechte lanen als de Sparrenlaan, restanten van de zeventiende eeuwse tuinaanleg van Heer Anthonis Studler van Zurck. Deze feodale Heren lieten voor de jacht konijnen in hun ‘wildernis’ uitzetten. Die veroorzaakten met hun gegraaf zandverstuivingen. Met adellijke toestemming mocht de bevolking ‘zand halen, sooden slaen tot deckinge ende conservatie van hare huysen’ en jagen op ‘plevier, kievit, poelsnep ende spreeuw’. Dit soort menselijk gebruik vormde het Bergerbos tot wat het nu is.
De bodem van het Bergerbos is gestoffeerd met mossen, zoals kussentjesmos en groot gaffeltandmos, waarvan alle blaadjes dezelfde kant op kijken. Mossen houden van donker en vochtig. De heide op die open plek gedijt van nature, net als beide mossoorten, uitsluitend op voedselarme grond. Grond die arm is aan kalk en mineralen. In de IJstijd brachten gletsjers en gletsjerrivieren zulk zand vanuit Estland, Letland en Litouwen naar de nog droge Noordzee. De wind blies het opgedroogde zand het land op. Na het vollopen van de Noordzee (vanaf 9000 v.Chr.) namen vloed en eb die taak over. Zo werden lage duinen gevormd, de ‘oude strandwallen’. Bergen, Alkmaar en Heiloo zijn er op gebouwd.
Tussen 1200 en 1600 ontstonden vanaf de zeereep nieuwe verstuivingen. Wandelende zandreuzen walsten over de oude duinen heen, bedreigden de duindorpen, maar ook het Bergerbos. Aan de achterkant ervan en opzij, bij uitspanning Duinvermaak, bracht bebossing ze uiteindelijk tot stilstand.
Idzard van Manen
