Bezoek historische molens en gemalen

In Uitgeest is molen De Dog op zondag open, ook zal hij draaien. Dit is een in 1896 gebouwde achtkante bovenkruier. Hij bemaalt te zamen met een elektrisch gemaal de 645 ha grote Castricummerpolder op de Schermerboezem. Door uitbreiding van de bebouwing wordt de landschappelijke betekenis en de vrije windvang van de min of meer aan de rand van het dorp gelegen molen steeds minder. De windbemaling in de polder Castricum werd ingevoerd na 1544 maar voor 1630, want in dat jaar stond hier al een achtkante molen.
In 1893 werd ter versterking van de bemaling nabij de molen een stoomvijzelgemaal gebouwd. De voorganger van de huidige molen, die in 1864 al ‘De Dog’ heette en een vijzel had, verbrandde op 6 december 1895 door blikseminslag. Als gevolg van deze onweersbui brandde eveneens de op korte afstand staande molen van de polder Dorregeest af. De huidige molen werd in het daaropvolgende jaar gebouwd naar ontwerp van de Zaanse molenmaker Vredenduin. De molen wordt zo nu en dan voor de bemaling gebruikt.

Blik op het verleden

Al in de 15e eeuw speelden molens een grote rol bij het regelen van het waterpeil. Het eerste bericht over een Noord-Hollandse poldermolen dateert uit 1407/1408. Het ging om een molen in de buurt van Alkmaar. In een klein poldertje kon één molen het water gemakkelijk de baas, maar in de grote Schermerpolder stonden er meer dan vijftig. Dit ballet van honderden draaiende wieken is allang niet meer. Na 1870 brak de stoomtechniek door en vervingen de stoomgemalen de poldermolens. Later volgden de gemalen op diesel en vervolgens op elektriciteit. Gelukkig vielen niet alle poldermolens en oude gemalen onder de slopershamer. Ze vormen tegenwoordig karakteristieke elementen in het landschap. Nu de kans om ze van dichtbij te beleven en terug te gaan in de tijd.

Hoogheemraadschap

Maar liefst twaalf poldermolens en drie gemalen van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier doen mee aan deze feestelijke dagen, waarvan er zes van binnen te bezoeken zijn. Molen de Dog, de Geestmolen, de Grebmolen, de Groenveldse molen, de Katwouder of Kathammer molen en Molen LQ, zijn open voor publiek. Bij de Groetermolen en de Sluismolen is het molenerf toegankelijk en staan de molenaars klaar om u te ontvangen. De Menningweermolen, de Noordermolen, de Veenhuizermolen en de Westermolen draaien om de dag feestelijk bij te staan, maar zijn niet toegankelijk voor publiek. Het is ook de moeite waard om het Gemaal Beetskoog, Museumgemaal Wilhelmina of het voormalige Stoomgemaal Vier Noorder Koggen (nu Nederlands Stoommachinemuseum) te bezoeken. 

Zie voor meer informatie over de openingstijden: www.hhnk.nl/molen-en-gemalendag-2022 of www.molens.nl/molen/zoek-een-molen