Verdwijnt de warme bakker uit ons straatbeeld?
LANGEDIJK - Flink gestegen meelprijzen, een energierekening waar je u tegen zegt en een schreeuwend tekort aan vakmensen. De bakkerswereld verkeert in zwaar weer en de consument gaat de gevolgen daarvan merken. Verdwijnt de bakker straks uit ons straatbeeld?
Ambachtelijke bakkerijen maken zich grote zorgen. Door de combinatie van hogere kosten voor energie en grondstoffen zijn veel bakkerijen in zwaar weer terechtgekomen. “Een brood kun je niet onbeperkt duurder maken”, zeggen de bakkers. Konden de ambachtelijke broodbakkers tijdens de coronaperiode nog open blijven, de gestegen gasprijzen en torenhoge energierekeningen hakken er nu hard in. De afgelopen week zijn er in ons land 20 bakkerijen gestopt! Een rondje langs de bakkers van Langedijk, zij vertellen elke hun verhaal.
Bakkerij Bakker Noord-Scharwoude
De eerste die er noodgedwongen mee moet stoppen is Bakkerij Bakker van Paul en Rik Bakker. Zij namen de zaak van hun ouders over in 2001 en staan nu voor de nare taak de bedrijfsvoering te beëindigen. De bakkerijvestigingen van Bakkerij Bakker in Schoorl, Groet en Noord-Scharwoude sluiten daarom op 25 februari definitief hun deuren. Hierdoor houdt voor 19 mensen het werk op. De hoge prijzen van grondstoffen en het stijgende energietarief maken voortzetting onmogelijk, zegt mede-eigenaar Paul Bakker. “Als we in de toekomst vijf of zes euro voor een brood moeten vragen, dan rennen de mensen alsnog weg.” Bakkerij Bakker bestaat al ruim 130 jaar, de familie Bakker runt de onderneming al sinds 1890. Volgens Paul zijn de prijzen van grondstoffen met tachtig procent gestegen. In combinatie met de hogere energierekeningen is het bedrijf niet meer rendabel te runnen. “Wat er gaat gebeuren met de winkel? Nog geen idee, daar gaan we rustig over nadenken. Vaste klanten vinden het natuurlijk jammer, maar begrijpen het wel.” En zo verdwijnt een mooie, gezellige winkel uit het winkelbeeld van Langedijk!
Bakkerij Frank Rood Oudkarspel
Bakker Frank Rood over zijn situatie: “Hoe het gaat met ons? Zware nachten, veel wakker en piekeren! Mijn vrouw Estella heeft extra werk elders aangenomen. Hoe gaat het met de zaak? Er zijn gelukkig veel mensen die echt niet willen dat we verdwijnen, dat geeft ons kracht en moed! Maar ook velen van hen verkeren in zwaar weer, waardoor we al klanten aan het verliezen zijn en er klanten zijn die minder kunnen kopen. We leven van gas/stroomrekening naar gas/stroomrekening. Kunnen we die niet meer betalen dan is het einde verhaal, en gaat de deur op slot. De bodem van ons pensioen is reeds in zicht, het spaargeld is allang op, dus speling is er niet. Geld lenen heeft geen zin, want dit kunnen we nooit terugbetalen. Bakker zijn is geen vetpot, het is een uit de hand gelopen hobby met liefde voor het mooie vak. De energierekening is torenhoog, hij is met 400% (!) gestegen, kosten die we niet kunnen doorberekenen. We hebben de enorm gestegen graanprijzen (44,3%) al ten dele moeten doorberekenen aan de klant, maar we kunnen niet bezig blijven. We weten dat Den Haag dit ondernemersrisico noemt, maar dit gaat nergens over. We hebben een fulltime bakker in dienst, ik red het niet alleen, ik maak al 70-80 uur in de week en een parttime winkeldame die reeds 24 jaar bij ons in dienst is en die we graag willen behouden. We hebben haar echt nodig, zeker op de zaterdag. Ik heb de winkel al een extra dag gesloten om de kosten te drukken.” Frank vertelt dat in de maand augustus een gasrekening kreeg die € 5000 hoger lag dan normaal en dat hij voor een doos boter om bijvoorbeeld koek te maken nu € 106 betaalt, terwijl dat daarvoor € 50 was! ”Een ‘simpel’ brood zou nu 6 euro moeten kosten, maar voor een wit brood betaal je 3 euro, dus verlies ik op een brood. Toch hoop ik te kunnen overleven maar dat kan alleen als de mensen blijven kopen bij ‘hun’ bakker!”
Bakkerij Beerse Sint Pancras
Hein Beerse heeft 7 winkels, waaronder een in Sint Pancras. Hij vertelt: “We bestaan dit jaar 120 jaar (officieel sinds 1903) en ook in de laatste 30 jaar hebben we een aantal crises het hoofd moeten bieden. Dat is dus van alle tijden. Corona heeft er wel voor gezorgd dat we door meer mensen worden gewaardeerd, en dat blijft tot op heden zo. Wij zullen ook deze crisis wel overleven, al gaat dat nooit vanzelf en moeten we onze meerwaarde bewijzen. Wij krijgen natuurlijk dagelijks vragen van klanten over hoe het met ons gaat, na alle geluiden van sluitingen van bakkerijen in het land. Omdat wij altijd al energie inkochten zonder contract - dat is lange tijd het goedkoopste geweest -, hebben wij al vanaf oktober deze sterk wisselende prijzen, gemiddeld tot nu toe is dat 3 á 4 keer zo veel. Omdat er met het uitbreken van de oorlog in Oekraïne geen uitzicht was op normalisering van deze situatie hebben wij in maart de prijzen moeten verhogen. Daarnaast kregen wij te maken met de onrust op de tarwemarkt. Meestal sluiten wij een tarwe-contract af voordat het van het land komt (juni/juli). Omdat er op deze markt volop gespeculeerd wordt door partijen die de tarwe in feite niet willen hebben, proberen wij daartussen het goede moment te kiezen om te kopen. Nu was er geen goed moment te vinden, door de graancorridor is de prijs iets gezakt maar nog steeds bijna 1,5 keer zo duur. Daarnaast hebben alle partijen in onze keten (van boer tot molenaar), te maken met transportproblemen (lage waterstand, dure diesel) en natuurlijk ook de hoge energieprijzen wat allemaal wordt doorberekend in de prijs naar ons toe, dat kan ook niet anders. Gevolg is dat álle voeding duurder gaat worden, voor het verwerken van voeding is nu eenmaal veel energie nodig. Ondanks de belofte dat het brood bij sommige supermarkten niet duurder wordt, zal dat niet zo blijven en kan je bij het afrekenen merken dat de boodschappen tussen de 15 en 20% duurder zijn geworden. Daar zal de klant moeten gaan wennen. Het grootste probleem is nu dat we niet weten wat de energieprijs gaat doen. we zien HAK groenten erop voorsorteren door in 2023 het eerste kwartaal niet te gaan produceren. Op dit moment daalt de gasprijs weer door het warme weer, maar ik kijk wel met ongeruste gevoelens uit naar de winter. Als Rusland de stopzetting van de graanhandel voor export uit de Zwarte Zee doorzet, heeft dit natuurlijk ook directe grote gevolgen. Maar twee van mijn kinderen zullen de zaken overnemen en daar heb ik nog steeds alle vertrouwen in!”
Bakkerij Jonker Zuid-Scharwoude
De broers Ed en Rob Jonker hebben 6 winkels met ongeveer 60 personeelsleden. Afgelopen mei opende de nieuwe winkel in Zuid-Scharwoude. Ed Jonker over de huidige situatie: “Het is een niet al te rooskleurige situatie met stijgende (grondstof) kosten, torenhoge energie kosten en daarbij een consument die minder te besteden heeft en steeds vaker kiest voor de supermarkt. Dit heeft tot gevolg dat onze marges echt onder druk zijn komen te staan. Het is al centenwerk wat we normaal overhouden aan een brood en dat zal nu 0 zijn of zelfs in de min worden. Maar ik heb geleerd om mijn focus te richten op dingen waar je wel invloed op hebt en dat zijn niet de energieprijzen, of steeds hogere grondstofkosten. Dus wij zijn gaan zitten met een leeg A4tje en binnen 10 minuten stond deze vol met ideeën waar we wel invloed op kunnen hebben. Denk aan productieplanningen, samenwerken met andere bakkers, kijken naar de hoeveelheid producten die je aan het einde van de dag overhoudt, enzovoorts. Door deze positieve ideeën uit te werken met elkaar zie je een andere teamgeest ontstaan. En dit is denk ik de basis om hier gezamenlijk doorheen te komen. Daarnaast zal ik de consument toch willen meegeven om na te denken wat je voor product je in de supermarkt koopt. Wat wordt er toegevoegd om het bijvoorbeeld langer houdbaar, maar zeker ook goedkoper te maken! En koppel dat eens aan je gezondheid: je hebt maar één lichaam, wees daar zuinig op! Als je bij de versspecialist (bakker, slager, groenteboer) koopt, koop je een vers maar ook eerlijk product. En koop asjeblieft lokaal, steun ons!”
Bakkerij Piet Kerssens Broek op Langedijk
Gerjan Kerssens klinkt nog optimistisch. Natuurlijk hebben de 7 winkels van Piet Kerssens te maken met de crisis die gaande is en natuurlijk moeten ook zij aanpassingen van prijzen doen. “Gelukkig hebben wij, net als Beerse, een type ovens die een stuk zuiniger zijn. Dat kan wel een derde schelen op de gasprijs vergeleken bij de kleine bakkerij die het met een heteluchtoven doet. Maar ons rendement staat ook onder de druk en dat betekent aanpassingen aan de prijzen, het is niet anders! Door die ovens, die veel langer heet blijven, kunnen wij wel meer bakken wat het goedkoper maakt. We moeten ook efficiënter met bijvoorbeeld de energie omgaan, staat iets niet te lang onnodig aan? Onze logistiek is wel duurder geworden, wij moeten immers onze producten naar de winkels vervoeren. Momenteel zakken de prijzen, maar zodra het kouder gaat worden verwacht ik weer een stijging van de kosten, het ligt er ook aan hoe de energiemaatschappijen dit wel of niet doorberekenen. We krijgen per 1 december wel te maken met een nieuw contract voor onze meel-inkoop, dat betekent dat een brood ongeveer een kwartje duurder zal worden. Maar we blijven optimistisch, we moeten met zijn allen de winter door, daarna zal het misschien beter worden. Ik zie echt wel licht aan de horizon. Bakker zijn is een uit de hand gelopen hobby, maar wel heel leuk, crisis of niet!”
Elkaar iets gunnen
Het spreekwoord ‘De één zijn dood is de ander zijn brood’ gaat bij onze lokale bakkers zeker niet op. Zij steunen elkaar, leven mee met de bakker die het niet redt en zijn bereid elkaar te helpen. Zo vertelt Frank Rood dat hij, toen zijn oven kapot was, een beroep kon doen op collega Ed Jonker. Het geeft de saamhorigheid weer en het elkaar gunnen staat hoog in het vaandel. Het is te hopen dat de situatie van onze bakker snel verbetert en hun zon weer snel gaat schijnen!
(door Ben Wansink)
