Historisch moment bij Stoomgemaal Halfweg

Algemeen
 Onder het mom van “de jeugd heeft de toekomst” bood de jonge bezoeker Cas van Piggelen een helpende handbij het aanzetten van de raderen.
Onder het mom van “de jeugd heeft de toekomst” bood de jonge bezoeker Cas van Piggelen een helpende handbij het aanzetten van de raderen. (Foto: Peter Vreeswijk)

HALFWEG - Het was afgelopen zaterdag een historisch moment bij het stoomgemaal. Op die dag werd de schenkingsovereenkomst gesloten tussen Dijkgraaf Rogier van der Sande van het Hoogheemraadschap Rijnland en voorzitter Paul te Beest van de Stichting Vrienden Stoomgemaal Halfweg. Diverse objecten worden op die manier “teruggegeven” aan het Stoomgemaal Halfweg. Tot 1977 hebben deze dienst gedaan in het stoomgemaal. Door de opening van een nieuw dieselelektrisch gemaal in het westelijk havengebied hebben deze objecten hun functie verloren en werden aanvankelijk opgeslagen bij het Hoogheemraadschap in Leiden en daarna bij het Gemeenlandshuis in Spaarndam.

Saskia Vreeswijk 

Voorafgaand aan de ondertekening sprak Paul te Beest enige woorden. Het Stoomgemaal heeft van 1852 tot 1977 als zodanig gefunctioneerd. In 1977 dreigde het gemaal onder de sloophamer te komen. De onvermoeibare inzet van burgemeester IJsselmuiden en de oprichting van de Stichting Vrienden Stoomgemaal Halfweg hebben dit weten te voorkomen.

Het gemaal is in 1986 overgedragen aan de stichting voor het symbolische bedrag van één gulden. Sindsdien wordt het gemaal in stand gehouden door de vele vrijwilligers en staat het gedurende acht weekenden ‘onder stoom’. Alle objecten zijn tot 1977 gebruikt in het stoomgemaal. De toenmalige archivaris Van ’t Hart van het Hoogheemraadschap sprak destijds de legendarische woorden uit: “wanneer het oude gemaal geheel of gedeeltelijk in stand blijft, dan zijn al deze objecten het best op hun plaats in de omgeving waarin zij, zeker sedert 1888, een functie hebben gehad”. En zo geschiedde alsnog in 2022.

Dubbel gevoel

Ook Dijkgraaf Rogier van der Sande liet zich niet onbetuigd. Hij begon zijn toespraak met de woorden: “Ik sta hier beschroomd en met een dubbel gevoel. Want wat is namelijk het geval: het Hoogheemraadschap heeft de komst van het stoomgemaal meer dan 100 jaar kunnen tegenhouden. Een drooglegging van het Haarlemmermeer was lange tijd geen optie voor het schap. Deze binnenzee vormde immers een unieke boezem. Uiteindelijk is het er natuurlijk toch van gekomen.”

Hij benadrukte hoe onzorgvuldig wij vaak omgaan met ons erfgoed. Gelukkig is de zorg voor ons erfgoed nu een kerntaak van zowel gemeente maar ook voor het Hoogheemraadschap. Je kan het verhaal van Rijnland niet vertellen als je de historie niet kent en dit stoomgemaal is een belangrijk onderdeel van die historie. Door de inzet van de vele vrijwilligers met de teruggave van de vele objecten kan het verhaal worden verteld aan de jeugd en biedt daarmee een inspiratie voor de toekomst. De teruggave van de objecten voelt bijna als het teruggeven van ‘roofkunst’.

Onthulling klok

Na het ondertekenen van de schenkingsovereenkomst werd door Rogier en Paul de klok, die vroeger bij de ingang van het Stoomgemaal hing, en daarmee symbool staat voor de teruggave van alle objecten, onthuld. Rogier sprak de woorden: “mijnheer de voorzitter, ze zijn weer thuis”.

Tenslotte begaf het gehele gezelschap zich naar het ketelhuis om het gemaal onder stoom te zetten. Paul te Beest en Rogier van der Sande zouden met een draai aan het wiel de schoepen in beweging brengen. Op verzoek van Rogier en onder het mom van “de jeugd heeft de toekomst” bood de jonge bezoeker Cas van Piggelen een helpende hand en gedrieën zetten zij aldus de raderen aan.