Expositie broer en zus met ‘On Rus t’ in De Kolk

Jan van Kempen doorliep de Gerrit Rietveld Academie en vervolgens de Rijksacademie van beeldende kunsten. Landschappen, (kinder-)portretten en stillevens, ontleend aan zijn eigen omgeving, krijgen kracht en zegging in tekeningen, schilderijen en aquarellen. De carrière van Pieternel volgde een heel ander pad. 

Luchtmacht 

“Onze vader was jachtvlieger in de Tweede Wereldoorlog voor de Koninklijke Luchtmacht in Indonesië. Na de oorlog, waarin hij 31,5 jaar krijgsgevangen was geweest in een jappenkamp, ging hij terug naar Zuid-Afrika. Daar zijn Jan en ik en onze vijf andere broers en zusjes geboren. Ik was net 21,5 toen we terug naar Nederland verhuisden en in Abcoude belandden,’’ vertelt Pieternel. 

“Soms neemt het leven wendingen die niet op voorhand vanzelfsprekend zijn. Via de beroepsvereniging van Arbo-verpleegkundigen werd ik militair Arboverpleegkundige (geneeskundig officier) bij de luchtmacht. Vanaf 2004 heb ik diverse uitzendingen gedaan naar onder andere Afghanistan en verkenningsmissies naar Jordanië en de Oekraïne. In 2014, na de Russische annexatie van de Krim was ik in Charkov van waaruit we, naar aanleiding van de MH-17-ramp, een verkenningsmissie richting Marioepol zouden doen. Daar het echter te gevaarlijk werd moesten we weer weg. Charkov de stad waar wij verbleven... Daar is nu alles platgebombardeerd. Wat dát met iemand doet…’’ 

Kijken! 

“Ik vind dat mensen kunnen en moeten nadenken over de verschrikkelijkheden en de betekenis die in mijn werk besloten liggen. Het gevoel dat daarbij in hen wordt opgeroepen. Daar zit ook wel een link met mijn broer als tekenleraar bij de Van der Hoevenkliniek voor Tbs’ers in Utrecht. Dat psychotherapeutische vlak waar menselijkheid en alle ruwe kanten daarvan een rol spelen. Mijn broer Jan zegt altijd: ‘Je moet kijken!’ En dan zit ik gewoon maar wat te tekenen…(in het jaar dat ik tekenles bij hem nam). ‘Kijk nou es tussen de vlakken,’ roept hij dan. Ik snap steeds beter wat-ie daarmee bedoelt, maar ik kijk nog steeds minder goed dan hij het doet,’’ aldus zus Pieternel. 

Of dat laatste echt waar is, kun je afvragen als je de kunst van Pieternel in De Kolk beschouwt. Uit haar bronzen observaties van de schoonheid van mens en dier wordt duidelijk hoe zuiver ze haar omgeving gadeslaat. Haar Oekraïneproject sluit aan bij de slogan ‘De kunst van het verwerken’ van de Stichting Veteranen Kunst, waarbij zij is aangesloten. Ook is zij lid van het KZOD, de oudste kunstenaarsvereniging van Haarlem. In het dagelijks leven werkt zij tegenwoordig als Kapitein Buiten Dienst in een burgerfunctie bij de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum. 

Blauw en geel 

Indrukwekkend is haar Oekraïneproject uit de serie ‘Prikkelend’, die aan de Westkolk 4 is te zien. Tegen een landschappelijke achtergrond waarin blauw en geel direct refereren aan de Oekraïense vlag en de lucht en de graanvelden, is een notenbalk gespannen, opgebouwd uit vijf lijnen prikkeldraad. Een strakke vierkwartsmaat gaat vooraf aan zwarte noten gevormd door lichamen van strijdende Oekraïense militairen. Op een notenbalk van prikkeldraad klinkt hun volkslied moedig en wrang. 

Pieternel: “In 2022 mocht ik een sculptuur voor de Witte Anjer Prijs ontwerpen, die wordt uitgereikt aan mensen die opkomen voor wat veteranen hebben meegemaakt en waar ze voor staan. Ik heb gekozen voor de anatomie van het hart, vormgegeven door alle aders en adertjes die eromheen lopen met middenin het veteranenlogo. Het geeft alle verenigde ervaringen en emoties weer, die iemand in de oorlog in zijn hart draagt. Dat schrijnt en schuurt, maar voor iedereen die aan de goede kant staat tegelijkertijd met liefdevolle emotie en kracht. De titel ‘On Rus t’ is ontleend aan een opmerking van NOS-correspondent Iris de Graaf. Als je dat even op je laat inwerken, heeft dat een enorme impact,’’ besluit de kunstenares. 

De expositie bij Kunstcentrum De Kolk in Spaarndam is daar nog te zien tot en met 21 mei, op zaterdag en zondag tussen 12:00 en 17:00 uur.