Deel 4: Eetbare planten uit eigen tuin, en de rimboe om de hoek
HEILOO – “Ik snoep uit mijn tuin,” zegt Patricia opgewekt, terwijl ze de dropachtige knopjes van de venkel in haar mond stopt. Haar tuin is een weelderige variëteit van planten, bomen, struiken en bloemen; het liefst zo veel mogelijk eetbaar. Ze plukt een felgele teunisbloem, de botersmaak is heerlijk op een broodje kaas, belooft ze. Daarna nog een blad van de laag groeiende Oost Indische kers, die een radijsachtige smaak blijkt te hebben.
“Kijk, een ekster heeft geprobeerd de larven eruit te eten, de boef!”, Patricia plukt een zwarte veer uit de struik boven het insectenhotel. Ze vertelt hoe wilde bijen hun nesten opbouwen in de holle stengels. Ze kent het hele proces; stap voor stap. Terloops wijst ze naar een geel bloempje dat vlak bij tussen de terrastegels uit steekt: “Klein streepzaad, een composiet, is belangrijk voor deze tronkenbijtjes. Wilde bijen vliegen niet ver, dus gelukkig staat het hier. Wat zonde is: sommige mensen trekken het zo uit de grond!”
De tekst gaat door onder de afbeelding>>
Achter de klimplant is het insectenhotel verscholen. (Foto: Loen van Gulick)
Planten eerst
Patricia en haar man wonen sinds anderhalf jaar in Heiloo. Uit hun kleine tuin in Alkmaar verhuisden ze een berkenboompje mee, die daar bij toeval in een pot ontkiemde. Patricia wijst 20 meter omhoog, naar een grotere berk in de tuin van de buren: “Zo groot kan hij worden. Dat zal ik niet mee meemaken, hoor. Boompje groot, plantertje dood,” grinnikt ze. Naast de beuk staat een metershoge en knalroze kardoen te pronken. “Deze doet het eindelijk – na drie jaar! Ja, hij is hier al langer dan wij. Het eerste wat ik deed toen we de sleutel kregen, was zaden in de grond stoppen!”
De eetbare kardoen pronkt in de tuin. (Foto: Loen van Gulick)
Bomen als airco
Patricia woont vlak bij een bijzonder stukje bos, dat niet veel Heilooërs kennen. De Rimboe, verscholen achter de Ter Coulsterkerk. Hier staan eeuwenoude bomen, die erg waardevol zijn voor het bodemleven eronder, en voor het afkoelen van de lucht. “Een oude boom is gelijk aan tien airco’s,” stelt Patricia. “Dat kan je zelf ervaren als je er op een warme dag onder gaat staan. De schaduw van een boom is veel koeler dan de schaduw van een gebouw, parasol of auto. Probeer het maar eens! Je vóelt zijn koelte. Bovendien zorgt een boom voor zuurstof. Op een hete benauwde dag is dat geen overbodige luxe.”
In de tuin vind je allerlei eetbare planten, van Hollandse bramen tot de Oost Indische kers. (Foto: Loen van Gulick)
Woekeren
Woekeren vind Patricia een prachtig woord: “Als iets woekert, betekent het, dat de plant het goed doet. Dat zijn meestal de inheemse planten. Inheemse planten worden door veel mensen onkruid genoemd, die term is overgewaaid uit de landbouw. De boeren wilden geen inheemse planten in de buurt van hun grond, omdat de zaden terecht kwamen in het agrarische land. Zonde dat we deze kruiden nu minder waarderen. Inheemse planten zijn juist zo goed voor inheemse insecten! Sleuteltje, slotje..” ze klikt haar handen in elkaar en trekt haar schouders op. “Een wilgenroosje trekken mensen gewoon weg. Het zogenaamde onkruid dagkoekkoeksbloem in mijn tuin trekt elke avond motjes aan, heerlijk om naar te kijken! En zevenblad - je moet mensen er eens over horen! Ik ben juist blij als het weer opkomt. Ik maak er pesto van, en de bloemen geven een prachtige kanten randje aan mijn tuin.”
Het wandelpaadje is geknipt - niet gemaaid. Pas wel op voor de kikkertjes! (Foto: Loen van Gulick)
5 groene tips van Patricia
Tip 1.
Alle particuliere tuinen in Heiloo samen, maken een heel natuurgebied.De gemeente kan dit niet betegelen of maaien. Laten we hier gebruik van maken, en het behouden als leefgebied voor de insecten.
Tip 2.
Wil je toch af van woekerend planten? Ga niet spitten, maar mulchen! Een tip uit de Permacultuur. Bedek de bodem bijvoorbeeld met stro of boomschors. Het bodemleven wordt hier heel gezond van.
Tip 3.
Denk als een insect! Zonder hen, stort het hele ecosysteem in. En dan – en dit is een hele dramatische boodschap - zijn wij uiteindelijk ook aan de beurt. Koester inheemse planten. Maai niet, hak niet, spit niet, kap niet. Geef insecten een plek om te leven!
Tip 4.
Plant bomen, maar vergeet de struiken niet! De onderbegroeiing, het struweel, is belangrijk voor alle dieren die erin leven.
Tip 5.
Een vijver is een geweldige plek voor amfibieën. Maar alleen als er geen vissen in zwemmen! Kikker en salamanders komen graag poedelen. Gooi er altijd even een tak in, als trappetje. Ook bij een voedertafel voor vogels is dat belangrijk.
De dieren op Patricia’s schilderijen spreken met hun ogen, en hebben een doordringende boodschap. (Foto: Loen van Gulick)
Een vijver zonder vissen is een paradijs voor amfibiën. - (Foto: Loen van Gulick)
Deze zomer kijken we zes weken lang over de schutting van groene doeners in Heiloo. Patricia Appelman zet zich in voor het behoud van historische bomen in Heiloo en Alkmaar. Haar kennis over inheemse planten en permacultuur deelt ze via natuurexcursies en Facebookgroepen: Natuurlijk Tuinieren is een Genot en Heiloo natuurgroep.
