Historisch Schetsje: Jacob van Heemskerck in Maassluis
Veel straatnamen in Maassluis verwijzen naar de geschiedenis van onze stad. Ook in de relatief nieuwe wijk Het Balkon hebben de straten betekenisvolle namen gekregen.
Door Ineke Vink
Kent u bijvoorbeeld de relatie tussen Jacob van Heemskerck en Maassluis? Deze heeft alles te maken met de overwintering op Nova Zembla. Een van de grootste ontdekkingsreizen uit de 16e eeuw eindigde op de rede van Maassluis.
In 1594 ging Willem Barentsz met vier schepen op zoek naar een noordelijke doorgang naar China. Barentsz probeerde met twee schepen benoorden Nova Zembla te zeilen, wat niet lukte, terwijl de twee andere schepen door het Waygat, de zuidelijke route, zeilden. Deze schepen wisten open zee aan de andere kant van Nova Zembla te bereiken en keerden huiswaarts in de veronderstelling dat de route naar China was gevonden. Een tweede reis in 1595 was niet succesvol vanwege te zware ijsgang.
In 1596 was er een derde reis, nu met twee schepen onder bevel van Willem Barentsz. Jacob van Heemskerck was schipper op het ene en Jan Cornelisz Rijp schipper op het andere vaartuig. Zij hadden de afspraak gemaakt dat de een om de noord en de ander om de zuid zou proberen een doorgang te vinden. Het schip met Barentsz en Van Heemskerck raakte vast in het ijs. De bemanning overwinterde op Nova Zembla. Na de winter voeren zij terug in open boten. Willem Barentsz overleed gedurende die tocht. Van Heemskerck kwam in de haven Coola in het noorden van Lapland terecht en trof daar Jan Cornelisz Rijp die alweer op een ander schip voor een andere reder voer. Hij was het jaar ervoor vanwege de ongunstige omstandigheden door de ijsgang al snel teruggegaan. De bemanning van schipper Jacob van Heemskerck was omgekomen, zo dacht men. Groot was de verwondering en de vreugde om toch 12 mensen levend terug te zien.
Van Heemskerck voer met Rijp terug naar huis. Op 29 oktober 1597 liepen zij de rede van Maaslandsluis aan omdat het schip van Rijp daar moest zijn. Dat betekent dat zij niet in de haven binnenliepen, maar in de rivier het anker lieten zakken. Van Heemskerck werd in een bootje naar de oever gebracht en vandaar was het nog een eind lopen door het aangeslibde land naar de dijk. Vier eeuwen later zou in dat buitendijks gebied een woonwijk verrijzen, genaamd Het Balkon.
Van Heemskerck, naar verluid nog steeds in dezelfde kleren waarin hij had overwinterd, reisde over Delft, Den Haag en Haarlem naar Amsterdam. Hij bezocht de Amsterdamse reders van de twee schepen om verantwoording af te leggen. Daarna werd hij feestelijk ontvangen door de burgemeesters van Amsterdam.
