‘Zijn denkbeelden zijn tot op de dag van vandaag belangrijk’

Nieuws

Abraham Kuyper (1837-1920) was een verwoed alpinist. Dertig zomers bracht hij berg beklimmend door in de Alpen maar ook beoefende hij het alpinisme in Zweden en Noorwegen.

door Chrit Wilshaus

Dat vertelde Johan Snel, auteur van het boek De zeven levens van Abraham Kuyper, afgelopen maandagavond in de Groote Kerk, waar werd stilgestaan bij de honderdste sterfdag van Kuyper. Snel vertelde het schrijven van het hoofdstuk over Kuyper als alpinist het mooiste om te schrijven te hebben gevonden. Kuyper betrad de politieke arena volgens Snel “als een radicale democraat en vanaf het begin was hij liberaler dan de liberalen.”

Vanwege COVID-19 kon de bijeenkomst alleen via het YouTube-kanaal van het HDC Centre for Religious History VU worden gevolgd. Bijna vijftig belangstellenden deden dat. Voorafgaand en na afloop speelde Jaap Kroonenburg op het Garrelsorgel. Ton Sels verzorgde de presentatie.

Beeld

Burgemeester Edo Haan, die de bijeenkomst opende, benadrukte dat de herdenking “op een bijzondere plek” werd gehouden en herinnerde aan het feit dat minister-president Ruud Lubbers in 1987 een plaquette onthulde op de plek waar ooit het geboortehuis van Kuyper had gestaan. Later zou dat ook echt een trekpleister worden. De plaatsing van het beeld van de staatsman in zijn geboorteplaats kwam volgens Haan niet zonder slag of stoot tot stand. Toenmalige D66-fractievoorzitter Bert de Reuver nam daarvoor het initiatief en werd daarbij destijds ondersteund door Kees Smits, indertijd fractievoorzitter van de ChristenUnie. De gemeenteraad had er geen gemeenschapsgeld voor maar door (particuliere) giften lukte het toch. Bij de onthulling van het beeld in 2008 sprak premier Jan Peter Balkenende dat het beeld volgens de Kuyper-traditie tot stand was gekomen “na veel strijd, polemiek en zonder overheidssteun.” Snel vertelde dat behalve in Maassluis ook in Driebergen nog een beeld van Kuyper staat. Alle sprekers stonden maandagavond trouwens achter het spreekgestoelte dat Abraham Kuyper bij zijn 70e verjaardag cadeau had gekregen en dat voor deze gelegenheid was uitgeleend door het CDA-partijbureau in Den Haag waar het normaal in de Kuyperkamer staat.

Enorme inspiratiebron

In een videoboodschap noemde CDA-minister Hugo de Jonge Kuyper “een enorme inspiratiebron” voor mensen over de hele wereld. “Zijn denkbeelden over pluriformiteit en gelijke rechten voor iedereen zijn tot op de dag van vandaag belangrijk. Hij had een groot geloof in de samenleving, was voorstander van een beschermende overheid en wilde stem geven aan mensen die niet werden gehoord.” Professor dr. George Harinck ging in op de internationale context van Kuyper die volgens hem groot voorstander was van een internationale rechtsorde in een tijd, eind negentiende eeuw, dat landen als Frankrijk en Engeland de dienst uitmaakten in de wereld en de Verenigde Staten opkwamen. Kuyper was lyrisch over het verdrijven van de Spanjaarden door Amerika uit Cuba en de Filippijnen maar had geen goed woord over voor het feit dat deze landen vervolgens door de VS werden gekoloniseerd. Voor een klein land als Nederland zag hij dat als bedreiging omdat de Filippijnen niet ver van Nederlands-Indië aflagen. Dat Nederland zelf kolonisator was, was voor Kuyper blijkbaar minder van belang.

Pietje Baltus

Ds. Karin van de Broeke, voorzitter Nederlands Bijbel Genootschap (NBG), ging onder andere in op de geloofsbeleving van Kuyper die opgroeide in een vrijzinnig milieu maar later toch koos voor de orthodoxie. Vooral de ontmoeting met Pietje Baltus in Beesd, waar hij toen predikant was, zou voor die wending van doorslaggevende betekenis zijn geweest. Van de Broeke: “De studies die hij volgden, benutte hij echt om er iets van te leren; hij studeerde summa cum laude af in de theologie.” Met zijn ARP, de eerste politieke partij van Nederland (daarvoor bestond de politiek uit stromingen maar waren er geen partijen), keerde Kuyper zich tegen het verlichtingsdenken. Wel was hij voor de scheiding van kerk en staat. “Als persoon zal het geen gemakkelijk mens zijn geweest. Maar wat blijft is zijn geweldige inzet.”

Erik Hoekstra van Dordt University, Iowa, VS, ging in een vooraf opgenomen videoboodschap in op de betekenis van Kuyper voor de Verenigde Staten en had het met name over Kuypers geloofsbeleving.

Spaarbusje

Aan het eind van de avond toonde Sels nog een spaarbusje dat bij vele gereformeerde gezinnen thuis had gestaan. “Eind jaren twintig van de vorige eeuw ontstond het idee om naast de Vrije Universiteit ook een medische faculteit op te richten. Het startkapitaal werd bijeengebracht via die spaarbusjes - een initiatief van vrouwen trouwens - waar stuivers, dubbeltjes en kwartjes in gingen. Tussen 1931 en 1937 haalde de gereformeerde gemeenschap op die manier 312.000 gulden op. Omgerekend zou dat nu om een bedrag van drie miljoen euro gaan. Goed beschouwd was het spaarbusje de eerste vorm van crowdfunding in Nederland!”

De herdenkingsbijeenkomst in de Groote Kerk werd mogelijk gemaakt door: Stichting ter Bevordering van de Christelijke Pers In Nederland, Stichting Dr. Abraham Kuyperfonds, Gemeente Maassluis, Dijkshoorn Euromovers en CDA-Partijbureau Den Haag.

Wie meer van Abraham Kuyper wil weten, kan mailen naar: abraham.kuyper@gmail.com.