Onthulling oorlogsmonument

MEDEMBLIK – Burgemeester Frank Streng van de gemeente Medemblik onthult vrijdag 27 januari om 14.00 uur een oorlogsmonument. Dit monument staat voor een gedeelte van het voormalig Provinciaal Ziekenhuis voor mannelijke psychiatrische patiënten, Landswerf 5. In het oorspronkelijke marinegebouw vestigde zich in 1884 een rijkskrankzinnigengesticht, dat vanaf 1923 het Provinciaal Ziekenhuis werd. Van 1942 tot en met 1945 werden hier circa vijfhonderd psychiatrische patiënten verpleegd, waaronder ook Joodse patiënten.

Nadat Nederland was bezet door de Duitsers, ging een kleine groep in het ziekenhuis actief in het georganiseerd verzet. Hierbij zaten verpleger Wieger Boonstra, boekhouder Pieter Franciscus Brittijn en klerk Roelof Tiede Oost. Onder het personeel waren echter ook leden van de NSB, die fanatiek op zoek waren naar verzetsmensen en Joodse onderduikers in en buiten het ziekenhuis.
Nederlandse Joden werden tijdens de Tweede Wereldoorlog gediscrimineerd en de haat (antisemitisme) werd steeds heftiger opgevoerd door de Duitsers en de NSB. Joden werden beroofd van werk, rechten, huis en uiteindelijk van hun leven. Ook Joodse patiënten in psychiatrische ziekenhuizen waren niet veilig meer.
Door verraad van NSB personeelsleden van het ziekenhuis, werden door de Duitse bezetters twee razzia’s gehouden, op 2 maart 1944 en op 21 april 1944. Zestien Joodse psychiatrische patiënten werden opgepakt en gedeporteerd naar kamp Westerbork. Vijftien van hen zijn vermoord in vernietigingskamp Auschwitz. Onder die patiënten zaten ook Joodse onderduikers, die zich als psychiatrisch patiënt hadden inschreven om zo de oorlog te overleven. Ook bleven Joodse psychiatrische patiënten en Joodse onderduikers achter in het ziekenhuis. Zij ontsnapten aan de dood. Eén joodse onderduiker overleefde de Holocaust en ging terug naar Amsterdam.
In het zieken huis, bekend als ‘broeinest’ van verzet, vonden in januari 1945 twee razzia’s plaats van ongeveer honderd Duitse soldaten. Pieter Franciscus Brittijn werd op 20 januari door verraad thuis gearresteerd, maar na vijf dagen vrijgelaten. Op 14 februari werd hij in het ziekenhuis weer opgepakt. Wieger Boonstra en Roelof Tiede Oost waren op de zelfde dag thuis gevangengenomen. Als represaille voor de dood, bij een vuurgevecht met verzetsstrijders, van de beruchte ‘Sicherheitsdienst’ medewerker Ernst Wehner, werden zij, met 27 andere gevangenen in Amsterdam door de Duitsers op straat gefusilleerd op 12 maart 1945.
Het oorlogsmonument vertelt twee verhalen. Over het verzet van Wieger Boonstra, Pieter Franciscus Brittijn en Roelof Tiede Oost in het ziekenhuis, uitgevoerd in roestvast staal, waarin drie vredesduiven zijn uitgesneden. Een vormgeving op basis tekeningen over ‘leven in vrijheid’, die zijn gemaakt door leerlingen van basisscholen in de gemeente Medemblik. En over verraden, gedeporteerde, vermoorde Joodse psychiatrische patiënten en Joodse onderduikers. Een verbeelding door middel van een houten koffertje met gebroken Jodenster. Het is ontworpen door leerlingen in het voortgezet onderwijs van SG De Dijk in Medemblik.
Meer informatie over het oorlogsmonument en de verhalen erachter, zijn te vinden op www.oorlogsmonumentenmedemblik.nl.