Liedjesprogramma in Het Zonnehuis met onder meer Ivo de Wijs als eerbetoon aan tekstdichters

Cultuur
Ivo de Wijs in zijn werkkamer. Hij is nog onverminderd actief.
Ivo de Wijs in zijn werkkamer. Hij is nog onverminderd actief. (Foto: Rodi Media/MvS)

TUINDORP OOSTZAAN/AMSTERDAM - Een boek dat je verslindt, een schilderij dat je bewondert, een foto die je ontroert. Er staat altijd een naam bij; de maker van het moois is bekend. Maar hoe anders is dat bij een treffende tekst van een liedje? Dan blijft degene die de woorden vakkundig heeft gekozen en - al dan niet soepel rijmend - aan elkaar heeft geregen anoniem. Onterecht, vindt Stichting Nederlied. Ze zet het recht met het liedjesprogramma ‘Zing! Van wie is die tekst?’, van vrijdag 18 tot en met zondag 20 november te zien en te beluisteren in Het Zonnehuis. Het Nederlied Kleinkunstkoor treedt op en te gast zijn cabaretier/tekstdichter Ivo de Wijs, musicalster/zangeres Vera Mann en jong zangtalent van het 1e Christelijk Lyceum Haarlem.

Door Marcel van Stigt

Jasperina de Jong, Jenny Arean, Paul de Leeuw, Youp van ’t Hek, Samson & Gert – zomaar wat artiesten die teksten voor hun liedjes lieten of laten schrijven door Ivo de Wijs. De inmiddels 77-jarige even vaardige als vrolijke tekstdichter heeft een omvangrijk oeuvre geproduceerd. Maar hoe goedgemutst hij ook door het leven stapt, ook hij betreurt het dat het vaak onbelicht blijft dat hij degene is die de tekst van dat mooie, grappige of juist ontroerende liedje heeft geschreven. “Toch treurig dat mensen vaak denken dat een liedje van de uitvoerder is”, zegt hij. “Ik ijver er altijd voor dat mijn naam als tekstdichter wordt vermeld, zoals in programmaboekjes. Spotify doet dat dan wel weer goed. Die doet echt zijn best de namen bij de nummers te zetten.” 

We spreken Ivo de Wijs in zijn werkkamer in zijn Amsterdamse appartement, waarnaar hij na veertig jaar Amsterdam-Noord met zijn vrouw is verhuisd. Het is de plek waar al die teksten ontstaan. Nog steeds, want hij is er nog altijd druk mee in de weer. “Mijn agenda van 2023 is al helemaal vol. Ik heb veel aan elkaar laten klonteren. Zo blijf ik lekker aan de gang.” 

Dodelijk vermoeiend

Het heilige moeten is er wel vanaf. Ooit verruilde hij zijn zekere baan als docent voor het onzekere bestaan als zelfstandig tekstdichter. Voor de klas staan vond hij dodelijk vermoeiend; liever stond hij op het podium. “Het gaf wel druk, want ik moest een aantal monden voeden”, vertelt hij. “Met trommelende vingers op de tafel wachtte ik tot de telefoon overging. Zo is het nu niet meer, de brand is er vanaf. De inspiratie komt nu wat trager. Druk is eigenlijk wel nodig. Alsjeblieft, geef me een deadline. Maar ik beleef nog altijd hetzelfde plezier aan het schrijven. Cabaretier Eric Herfst heeft ooit gezegd: ‘Je kunt Ivo niet blijer maken dan met een vel wit papier’. Dat klopt, maar ik word ook blij van een biertje, hoor.” 

Beproefde werkwijze

De tijden zijn veranderd, maar Ivo de Wijs houdt er nog steeds dezelfde beproefde werkwijze op na. Hij geeft er desgevraagd een inkijkje in. Moet er een liedjestekst worden bedacht, dan gaat hij staan en beent heen en weer door zijn werkkamer. Een eerste zin komt op en hardop brainstormend volgen de tweede, de derde, de vierde, enzovoort tot de tekst is geboren. Vaak moet het rijmen en soms pakt hij er een rijmwoordenboek bij, maar ook een twee decimeter dik synoniemenwoordenboek. De tekst typt hij uit op zijn computer en dan levert hij die in. Er hoeft dan meestal niet veel meer aan te worden veranderd, hooguit een woordje erbij of eraf om het ritme nog net iets beter te laten lopen.

Zo heeft Ivo de Wijs al een enorm aantal liedjesteksten geschreven. Vaak lichtvoetige, vol humor, maar ook mooie, ontroerende. Zijn drie favorieten? De verslaggever verwacht een lange denkpauze, maar wordt direct op maat bediend: ‘De Seizoenen’, ‘Trouw’ (beide onder meer gezongen door Jasperina de Jong en ‘De Piraten-Potpourri’ van Samson & Gert. 

Jasperina de Jong

Jasperina de Jong was een van de eerste artiesten die bij hem aanklopten. “Ze kwam ooit naar een cabaretvoorstelling van mij kijken. Van mijn performance zal ze niet onder de indruk zijn geweest, maar ze heeft me wel gevraagd om eens te proberen een tekst voor haar te schrijven. Aarzelend ben ik daarmee aan de slag gegaan. Maar het pakte goed uit. Jenny Arean nodigde me uit om eens te komen praten. Ik ben met haar en nog wat mensen rond de tafel gaan zitten en ben voor haar teksten gaan schrijven. Voor Paul de Leeuw heb ik vertalingen gemaakt – dan moest het meisje in de oorspronkelijke tekst wel een jongen worden en zoiets zorgt voor een tekstdichter dan toch voor een probleem – en voor Youp van ’t Hek onder meer het nummer ‘Niet verbaasd’. Over een oorlogsfotograaf die een krijgsgevangene die wordt gemarteld – er worden liters water in hem gegoten om hem te laten praten – zo goed mogelijk in beeld wil brengen. De oorlogsfotograaf kijkt door zijn zoeker. En zegt dan: ‘Ach til z’n hoofd een tikkie op; Nee, sleep hem iets naar voren uit de schaduw; Nog een meter, nog een halve meter, stop’. Ook heb ik Youp teksten geleverd voor de eerste officiële echtscheidings-cd. Hij zei dat hij een goede verkoop verwachtte, omdat elk stel vast twee cd’s zou kopen.”

De basis

De tekst komt volgens Ivo de Wijs altijd eerst, vormt de basis van een lied. Daar wordt een componist bij gezocht en dan ontstaat er een lied. Daarmee wordt het belang van een vaardige, vakkundige tekstdichter dik onderstreept. 

Juweeltjes uit schatkist

Reden genoeg voor de Stichting Nederlied, die graag juweeltjes uit de rijk gevulde schatkist van het vaderlandse theater- en kleinkunstlied haalt, ze oppoetst en ze in een mooi programma ten gehore laat brengen, om Ivo de Wijs deel uit te laten maken van het programma ‘Zing! Van wie is die tekst?’ 

Te horen zijn liedjes van zijn hand - hij zingt er zelf ook één - maar ook van onder meer Boudewijn de Groot, Jan Boerstoel, Eli Asser, Drs. P, Maarten van Roozendaal en Harry Bannink. Een eerbetoon aan de tekstdichter.

Kaarten reserveren is mogelijk via de website van de stichting: www.nederlied.nl