Algemene voorwaarden: de kleine en grote lettertjes

Partnerbijdrage
Evert Hoekstra
Evert Hoekstra (Foto: aangeleverd)

REGIO - In het zakelijk verkeer wordt regelmatig gebruik gemaakt van algemene voorwaarden. Algemene voorwaarden zijn standaardbedingen waarmee een ondernemer in zijn overeenkomsten en opdrachtbevestigingen aangeeft onder welke bijbehorende voorwaarden hij zaken met een wederpartij wil doen. In de volksmond worden deze voorwaarden vaak enigszins ‘negatief’ aangeduid als: ‘de kleine lettertjes’. 

De gedachte hierachter is dat slinkse ondernemers proberen om onwetende consumenten nietsvermoedend akkoord laten gaan met - op het eerste oog onbeduidende - blaadjes vol met kleine lettertjes en kleine bepalingen. En om hen daar vervolgens - achteraf - aan ‘op te kunnen hangen’, met alle eigen (commerciële) voordelen van dien. Wim Kan, voormalig Nederlands cabaretier, verwoordde het ooit als volgt: “de grote gebouwen waarin de verzekeringen huizen, hebben ze te danken aan de kleine lettertjes”. En daar zit zeker een kern van waarheid in, een juist gebruik van goede voorwaarden kan behoorlijk in het voordeel van een ondernemer strekken.

In alle maten

Algemene voorwaarden zijn er in vele soorten, maten en hoedanigheden. Ze worden aangeduid met verschillende benamingen: inkoopvoorwaarden, leveringsvoorwaarden, branchevoorwaarden, servicevoorwaarden, etc. Deze ‘kleine lettertjes’ kunnen dus vaak van grote waarde zijn voor ondernemers die deze gebruiken en zich daarop beroepen.

Het gebruik van algemene voorwaarden zorgt allereerst voor vereenvoudiging en uniformering van de bedrijfsvoering. Want veel ondernemers sluiten vaak dezelfde soort overeenkomsten, bijvoorbeeld voor de verkoop van hun producten. In dat geval kunnen de specifieke voorwaarden in een opdrachtbevestiging of overeenkomst worden vastgelegd. De overige van toepassing zijnde afspraken worden dan bepaald door de algemene voorwaarden. Voordeel voor de ondernemer is, dat hij niet steeds opnieuw een uitvoerige overeenkomst hoeft op te stellen. Dat bespaart dus tijd en kosten. Bovendien ‘schrikt’ dat ook minder af. Want stel, dat je naar de winkel gaat om bijvoorbeeld een mobiele telefoon te kopen en de verkoper komt vervolgens aanzetten met een koopcontract van 20 pagina’s? Dan zal je natuurlijk veel minder snel tot een aankoop overgaan.

Algemene voorwaarden: kleine lettertjes met grote gevolgen.

Een nog belangrijker aspect van het gebruik van algemene voorwaarden is de mogelijkheid om juridische en financiële ondernemersrisico’s te verkleinen en te beperken. In de algemene voorwaarden kunnen bijvoorbeeld vergaande bepalingen worden opgenomen op het gebied van risico- en aansprakelijkheidsbeperking. En dat wil in de praktijk nog wel eens het verschil maken tussen dag en nacht. Ik heb in al die jaren dat ik advocaat ben veelvuldig procedures gewonnen omdat ondernemers die ik daarin bijstond zich met succes konden beroepen op hun van toepassing zijnde algemene voorwaarden. Ik heb het wel meegemaakt dat een schadeclaim van vele miljoenen euro’s van tafel werd geveegd omdat een terecht beroep kon worden gedaan op een exoneratieclausule in de van toepassing verklaarde algemene voorwaarden. Of dat een zeer omvangrijke claim werd verworpen omdat er niet werd geklaagd binnen de in algemene voorwaarden opgenomen reclametermijn. Waren deze claims toegewezen dan was het voortbestaan van deze bedrijven zonder meer in gevaar gekomen. Mijn dringende advies is dan ook: zorg dat je als ondernemer jouw algemene voorwaarden op orde hebt. Zeker gezien de inmiddels (ook in Nederland) steeds meer toenemende claimcultuur is dat geen ‘overbodige luxe’.

Een regeling voor algemene voorwaarden

In het Burgerlijk Wetboek staat overigens een uitgebreide regeling opgenomen voor algemene voorwaarden. Als definitie staat opgetekend: ‘algemene voorwaarden zijn één of meer bedingen die zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen, met uitzondering van bedingen die de kern van de prestaties aangeven, voor zover deze laatstgenoemde bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn geformuleerd’. Dat is een mondvol. Simpel gezegd betekent dit dat een beding aan 2 vereisten moet voldoen om als algemene voorwaarde te gelden: (1) het beding moet bestemd zijn om meermalen gebruikt te worden. Daarnaast (2) mag het beding niet de kern van de prestatie aangeven (zoals prijs, hoeveelheden, productomschrijving, betaling, bedenktijd, levering, etc.).

Algemene voorwaarden regelen dus de randvoorwaarden van de overeenkomsten die de ondernemer met derden aangaat. De kernafspraken, de essentialia zoals wij juristen dat noemen, worden in afzonderlijke overeenkomsten of afsprakenkaders vastgelegd. Zeg maar: de grote lettertjes. En daar wil het in de praktijk nog wel eens mis gaan. Met regelmaat zie ik namelijk documenten voorbij komen, waar met koeienletters boven geschreven staat: ‘ALGEMENE VOORWAARDEN’. Echter, kijk en lees ik dan verder, dan blijkt het in kwestie helemaal niet om algemene voorwaarden te gaan. En vice versa komt dat uiteraard ook voor. Dat een beding in een overeenkomst of opdrachtbevestiging staat opgenomen en niet in een (afzonderlijke) set algemene voorwaarden, betekent uiteraard niet dat het beding geen algemene voorwaarde kan zijn en dat deze dus ook als zodanig moet worden beoordeeld. Een beding is nu eenmaal een algemene voorwaarde als is voldaan aan de definitie van de wet. En dat kan een hoop verschil uitmaken.

Keer op keer maatwerk

Daarom is het opstellen van algemene voorwaarden keer op keer maatwerk: welke standaard regelingen wil je terugkerend van toepassing laten zijn op de overeenkomsten die je met jouw klanten sluit? En hoe wil je jouw afzonderlijke overeenkomsten vorm en inhoud geven? Want deze grote lettertjes zijn minstens zo belangrijk. Met name omdat een ondernemer alleen maar een beroep op zijn algemene voorwaarden kan doen indien de klant de gelding daarvan heeft aanvaard en daarvan kennis heeft kunnen nemen. En dat moet dus allemaal goed weggeschreven staan in de grote lettertjes. Want hoe zuur is het wel niet voor een ondernemer indien hij zich uiteindelijk niet kan beroepen op een prachtige set voorwaarden omdat hij de aanvaarding daarvan niet ‘hard’ kan maken? Ook dat kan het verschil zijn tussen dag en nacht.

Contact

Heeft u nog geen algemene voorwaarden en wilt u deze graag laten opstellen? Of heeft u al algemene voorwaarden en wilt u weten of deze up to date zijn? Neem dan vrijblijvend contact met mij op.

Evert Hoekstra

Advocaat/Partner

CKH Advocaten

www.ckh-advocaten.nl.