‘Ode aan de Beemster vrouw’ is kers op de fusietaart

Algemeen
Jeroen Hermkens in zijn atelier.
Jeroen Hermkens in zijn atelier. ((Foto: aangeleverd))

BEEMSTER/PURMEREND - Het kan niemand zijn ontgaan dat de fusie tussen Purmerend en Beemster een feit is. Naast de vele verbindende activiteiten in de aanloop hiernaartoe, is er ook een kunstproject georganiseerd. Door Beemster vrouwen die zich puur natuur presenteren. In mei van dit jaar is er de grootse expositie ‘Ode aan de Beemster vrouw’ op een nog nader te noemen locatie.

Kunstproject met hoofdrol voor 14 vrouwen, expositie in mei

Organisator Anneke Goede uit de Beemster vertelt hoe dit project tot stand kwam: “Zal ik je tekenen?” vroeg kunstenaar Jeroen Hermkens toen ik in zijn atelier in Utrecht was. Jeroen ken ik al jaren, uit de tijd dat ik studeerde in Utrecht. In de kunstwereld waar ik via mijn werk veel mee te maken had, kwam ik hem regelmatig tegen. Ik kocht ook wel kunst van hem, dol als ik ben op zijn litho’s en schilderijen. Pas jaren later, om precies te zijn op 30 maart vorig jaar, spraken Jeroen en ik af, en troffen elkaar in zijn atelier de werfkelder waar ook zijn lithopersen staan”, vertelt Anneke.

Jeroen legt mij uit hoe het maken van een litho zijn werk gaat. Een litho is een steendruk. Een ingewikkeld proces, waarvan ik al gauw de draad kwijt ben. Ondertussen kijk ik rond en vind het machtig interessant. Totdat Jeroen mij vraagt of hij mij zal tekenen. Daar had ik niet op gerekend. Totaal onvoorbereid hoor ik zijn voorstel aan, maar vind het wel heel leuk! Jeroen stelt mij voor de keuze: met of zonder bloes. Er flitst van alles door me heen, maar de sfeer is goed, dus de bloes gaat uit.

Ervaring rijker

Daar sta ik dan voor de kunstenaar, enigszins onwennig. “Ga maar staan zoals je meestal staat,” Ja, hoe sta ik meestal? Ik recht mijn rug. Voor ik het weet is Jeroen al begonnen en kijkt geconcentreerd mijn kant op. Hij staat op ongeveer drie meter afstand achter een grote, grijze steen, een bordje met wat inkt in zijn ene hand en een kwast in de andere. Ik kijk mee hoe hij het doet en probeer ontspannen in een houding te blijven staan. 

Dan zie ik mezelf op die steen verschijnen, en ik kan je vertellen: dat is fascinerend! Na twee uur is de ruwe schets klaar, die vind ik al heel mooi. We bedanken elkaar voor de leuke dag en in een euforische stemming rij ik terug naar huis. Ik voel me een ervaring rijker! Poseren voor een kunstenaar doe je niet elke dag, sterker nog, het was voor mij echt uit m’n comfortzone.

Markering fusie

Eenmaal thuis heb ik in no-time een lijst met wel twintig namen van vrouwen van wie ik vermoed dat zij dit ook wel een leuke ervaring zullen vinden. Ik denk: komend jaar is de fusie tussen Beemster en Purmerend, een historisch kantelpunt. Tien jaar geleden, in 2012, bestond de Beemster 400 jaar. Dat is toen een jaar lang feestelijk gevierd, ook op cultureel en kunstzinnig vlak. De expositie ‘Ode aan de boeren’ was er een van, waarbij 50 Beemster boeren, als oorspronkelijke bewoners van de Beemster geportretteerd zijn door fotograaf Dennis A-Tjak. Er was ook een prachtig boek bij, waar ik toen de teksten voor heb mogen schrijven. 

Nu, tien jaar later is dus de gemeentelijke fusie. Waarom geen ode aan de Beemstervrouw? Het kunstproject ‘Ode aan de Beemster vrouw’ was geboren, een smaakmakend project, spontaan en integer: kers op de fusietaart!

VISIT Beemster

Als Danielle Woudstra, voorzitter van VISIT Beemster over mijn plannen hoort is zij direct enthousiast. Samenwerken vindt zij een goed idee, niet alleen dat, zij wil zelfs graag als ‘poldermodel’ meedoen. “Je staat al op mijn lijst!’

In de zomer van 2021 hebben we de vrouwen via de mail benaderd: ‘sterke, markante vrouwen’ zochten we, met als toelichting dat de Beemsternatuur puur is en dat de natuurlijke schoonheid van een vrouw het best die Beemster puurheid toont, zonder opsmuk gepresenteerd. Het betekende dat ze bereid zouden moeten zijn om (deels) naakt te poseren. De vrouwen reageerden verschillend, variërend van: ‘Het is voor de kunst, dus ik doe mee!’, maar ook: ‘Ja, hoor, de boeren mochten in 2012 de broek aanhouden en wij vrouwen mogen met de borsten bloot’.

Sommigen voelden zich onzeker over hun lichaam, en anderen voelden zich juist zeer vereerd, een enkeling vond zichzelf niet ‘markant’ genoeg, maar de meesten waren enthousiast. Voor alle reacties hadden we uiteraard begrip, en we zijn met elkaar in gesprek gegaan over dit onderwerp. Het is per slot van rekening geen alledaagse vraag om (deels naakt) te willen poseren. Hoe kijk je tegen jezelf aan en hoe denk je over naakt in de kunst? 

In augustus nodigden we de dames uit voor een presentatie in het Fort Resort Beemster, waarin we een toelichting gaven over het kunstproject. Beeldend kunstenaar Hermkens was ook aanwezig om kennis te maken en zijn werk en werkwijze te laten zien. Voor de meeste vrouwen was alles snel duidelijk, sommigen wilden nog nadenken of haakten af. Nogmaals met alle respect, want bovenaan stond en staat: doe alleen dingen waar je je goed bij voelt. Wat telt is of je het leuk vindt, en dat je voor jezelf en met elkaar de uitdaging aan wilt gaan.

De afgelopen maanden hebben Danielle en ik ons ingespannen voor subsidie, want aan alles hangt een prijskaartje. Bij diverse fondsen klopten wij aan en stuurden daarvoor de benodigde papieren en informatie toe. Een flinke klus, met als voordeel dat wij goed hebben nagedacht over waar we mee bezig zijn en voor wie we het doen: een kunstproject, de expositie ‘Ode aan de Beemster vrouw’ als cadeau aan Purmerend, een mooie markering van de gemeentelijke fusie tussen stad en platteland. Geen politiek of economie, maar kunst die verbindt; schoonheid uit de polder. 

Hoewel alle fondsen het initiatief toejuichten, ontvingen wij nul op het rekest, met als redenen dat het project niet paste binnen hun doelstelling, er waren te veel aanvragen of het budget was te beperkt.

Ook het vinden van een sponsor gaat niet zonder slag of stoot. Het lijkt of niemand zich met het kunstproject wil verbinden, wellicht uit vrees geassocieerd te worden met een ‘nieuw’ taboe: naaktheid, al is het maar deels. De weerstand waar we tegenaan lopen kan een gevolg zijn van de MeToo-beweging, waarbij het slachtoffer, de vrouw, de schuld krijgt en als ‘dader’ wordt aangemerkt omdat zij te uitdagend gekleed zou zijn. De man, de dader, als slachtoffer wordt gezien, omdat hij er niets aan kan doen dat hij zich vergrepen heeft. Met een duur woord ook wel ‘victim shaming’ genoemd. Daarbij komt dat via internet en sociale media gemakkelijk foto’s gedeeld en misbruikt kunnen worden. Ook de opvatting dat vrouwen zich behoren te bedekken wint steeds meer terrein. Deze drie factoren zorgen ervoor dat ‘bloot’ opnieuw een controversieel onderwerp is geworden. De portretten van de Beemster vrouwen zijn echter geen fotorealisme, het zijn litho’s en schetsen. Het is kunst.

Pure kunstwerken

Om de tijd waarin wij leven kunnen wij niet heen, maar Beemster zou Beemster niet zijn als zij de bodem onder deze opvatting ‘dat naakt niet meer zou kunnen’ grondig omploegt en laat zien wat daar voor moois uit kan groeien. Objectief gezien is ‘Naakt’ gewoon een onderwerp in de kunst is, net als landschappen dat zijn, stillevens, portretten of interieurs. Het is zelfs een universeel onderwerp. Menselijk naakt wordt sinds oudsher, vanaf ruim vòòr Christus afgebeeld tot in de hedendaagse kunsthistorische tijd aan toe. Ons idee is dat kunst troostrijk, verbindend en vervullend is. Een kans om zingeving te ervaren, een behoefte van elk mens. De geportretteerde Beemster vrouwen zijn pure, waardevolle kunstwerken die de tijd ontstijgen.

Moet het naakt? Nee, natuurlijk niet. Niks moet, je kunt vrouwen op talloze manieren verbeelden. Het is een bewuste keuze voor puurheid. Met als uitgangspunt dat wij elkaar kunnen inspireren en positief bij kunnen dragen aan de samenleving. Vanuit die puurheid, kwetsbaar én krachtig. Elk mens is uniek en daarin zijn wij gelijk. De 14 Beemster vrouwen variëren in leeftijd van 22 tot en met 64 jaar. Ook hun beroepen en maatschappelijke posities zijn divers, maar ze treden allemaal buiten hun comfortzone en geven zich bloot. Ze laten zich zien zoals ze zijn, op kunstzinnige wijze en op hun puurst. Uniek en kostbaar zoals wij allemaal zijn, én als Beemster is.

Expositie in mei

De expositie is vanaf half mei te verwachten. “We zijn momenteel bezig met het vinden van een geschikte locatie. We houden iedereen graag op de hoogte over de voortgang van het project. Mocht uw interesse gewekt zijn en zou u voor ons wat kunnen of willen betekenen, wij houden ons van harte aanbevolen”, aldus Anneke Goede tot slot. 

Een mailtje sturen is voldoende. Dat kan naar danielle@visitbeemster.nl of annekegoede@gmail.com

Ann en Ann op steen.
De beeldend kunstenaar met Daniëlle Woudstra van VISIT Beemster.
Afbeelding