Begraafplaats dankzij vrijwilligers rijke historisch culturele plek - Aanstaande zaterdag open in kader van Open M
door John Bontje
PURMEREND - Wopke Tadema, J.P. Groot, Jan Moerbeek, dokter Maats, notaris Heenk, Tjipke Prins, Jan Switser en Jacob Volkert Lankelma. Zomaar enkele namen van rasechte Purmerenders die begraven liggen op de Hervormde Begraafplaats aan de Nieuwstraat, in hartje binnenstad. De geschiedenis van de eeuwige rustplaats gaat terug naar 24 augustus 1664.
In het kader van de Open Monumentendagen kan iedereen aanstaande zaterdag een kijkje nemen op deze historische plek, die de afgelopen jaren door vrijwilligers, onder supervisie van Alex Vallentgoed en Jan Kramer, op prachtige wijze is hersteld. Een groot deel is af, de rest wordt de komende jaren aangepakt.
Graven die voorheen door weersomstandigheden en gebrek aan onderhoud half onder de grond kwamen te liggen, onder het mos zaten, waarvan de namen geheel of gedeeltelijk onleesbaar waren en de kettingen rondom de graven kapot of verroest waren, zijn in de loop der jaren door 11 vrijwilligers gestabiliseerd, vernieuwd en opnieuw beschilderd En de natuur op de begraafplaats is zodanig opgeknapt en hersteld, dat thans sprake is van een fraai en rijk historisch cultureel stukje Purmerend. De moeite van een bezoek méér dan waard!
“Er liggen hier in totaal 1.800 mensen begraven in ongeveer 500 graven. 140 Purmerenders van wie niet bekend is wie ze zijn en wat ze hebben betekend voor de stad, zijn opgegraven op de Camperparkeerplaats naast de begraafplaats. Zij zijn in november 2011 herbegraven. Er is voor hen ter nagedachtenis een speciaal monumentje geplaatst”, steekt Alex Vallentgoed van wal. Hij en Jan Kramer zijn in 2001 gestart met de geschiedenis van deze begraafplaats te onderzoeken. “Wij hebben iets met Purmerend en met begraafplaatsen”, legt Vallentgoed uit.
Om eraan toe te voegen: “We vonden het ook onze taak om vanuit participatie en maatschappelijke betrokkenheid iets te doen. In het begin hebben we hierover contact gehad met mensen van de Vereniging Historisch Purmerend en we zijn begonnen met de aantekeningen van Jan ten Cate (voormalig voorvechter van het in stand houden van historische panden en plekken in de stad, JB). Hij had een deel van de begraafplaats opgeschreven. In de jaren daarna zijn we op eigen initiatief verder gegaan, al moet ik zeggen dat we tot op de dag van vandaag heel veel steun en materialen van de gemeente krijgen. Dat is echt fantastisch en zonder dat kunnen we dit onmogelijk doen”.
Over de graven volgt het ene na het andere historische feit. Van nagenoeg elk graf weten Vallentgoed, Kramer of een van de andere vrijwilligers wetenswaardigheden op te dreunen. Bijvoorbeeld dat waar nu het aanpalende parkeerterrein is vroeger een gedeelte was waar tussen 1820 en 1873 rooms katholieke mensen begraven werden. En dat een van de familiegraven van de bekende dokter Maats is. De arts, die in 1921 met pensioen ging, ligt er met zijn vrouw en drie kinderen. Saillant detail is dat deze kinderen niet ouder zijn geworden dan zes maanden. “Stel je eens voor hoe groot het verdriet in zo’n graf is”, schetst Jan Kramer.
Oud-wethouder Hans Krieger, die momenteel in het college van Zaanstad zit, was de eerste Purmerendse wethouder die zich terplekke op de hoogte liet stellen van wat er allemaal aan fraai opknapwerk op de begraafplaats aan de Nieuwstraat gedaan werd. Kramer: “Krieger vond onze inspanningen geweldig. Hij had veel bewondering voor hetgeen we tot stand brengen. Gelukkig hebben we die ervaring nu ook weer met Eveline Tijmstra, de huidige wethouder. Zij kwam hier onlangs om te kijken, vertelde hoe waardevol ze het vindt en maakte bovendien een vlog. Ja, we kunnen we stellen dat er veel bandbreedte bij de gemeente is”.
Alex Vallentgoed heeft vergaande plannen om een boek uit te brengen met verhalen rondom de begraafplaats en degenen die er liggen. “90% is klaar, uiteindelijk komen er 35 verhalen in het boek. Het is dat ik nog geen ruimte in het hoofd heb om het boek af te maken, maar die tijd komt er ongetwijfeld”, zegt hij.
In 2014 bestond de begraafplaats 350 jaar. In het kader daarvan stelde Saskia van den Berg, conservator van het Purmerends Museum, een expositie samen. “Heel veel mensen hebben deze bekeken en er kwamen ook gelden binnen. Vervolgens hebben we een stichting opgericht. Mensen kunnen voor 25 euro een graf adopteren. Inmiddels is dat bij 60 graven gedaan. Het doel van de stichting is om deze plek hier te behouden en de individuele monumenten op de in stand te houden”, aldus Jan Kramer.
Zo nu en dan worden op de begraafplaats rondleidingen gehouden. Deze worden drukbezocht. Daarnaast bezoeken nog veel nabestaanden de laatste rustplaatsen van hun dierbaren. Zaterdag 8 september, op de eerste dag van de Open Monumentendagen, is de begraafplaats voor iedereen toegankelijk.
