Historisch Haarlem (28): De geheimen van de Bavo (4)

Historie
Sint Bavo met een anonieme priester.
Sint Bavo met een anonieme priester. (Foto: Haarlemse graduale)

HAARLEM - Eigenlijk was Bavo (gestorven rond 650) een kleine heilige met een grote kerk, concludeert professor Georges Declercq, groot kenner van de vroege Middeleeuwen in het Grote Bavoboek. Hij dankt zijn bekendheid vooral aan zijn geestelijke vader, Sint Amandus, ‘de bekeerder van Vlaanderen’.

Willem Brand

Bavo was een monnik in een Gents klooster en leidde een extreem ascetisch leven. Daan den Hengst, die het heiligenleven van Bavo uit het Latijn vertaalde.

Asceet

Den Hengst: “Hij gebruikte een kei als hoofdkussen, en als hij de getijden zong in het klooster droeg hij een loodzware steen op zijn schouders. Hij at gerstebrood, dronk alleen water – en dan nog met mate – en sliep nauwelijks.” 

Als iedere heilige heeft Bavo ook wonderen verricht. Op het feest van zijn naamdag, 1 oktober, kwamen veel gelovigen naar Gent, waar zij door een wonder van allerlei kwalen en gebreken werden genezen. Vooral als je last had van kinkhoest moest je tot hem bidden.

Graaf Dirk II

Bavo heeft natuurlijk nooit kunnen vermoeden dat zijn naam met tientallen kerken in België en Nederland verbonden zou worden. Dat hij in Haarlem vereerd werd en wordt, is te danken aan Dirk II, graaf van Holland (932–988), en diens echtgenote Hildegard. Dirk, ook wel ‘De Gentenaar’ genoemd, was opgegroeid bij zijn adellijke schoonfamilie in Gent. Zijn huwelijk met Hildegard was al vroeg bekokstoofd. Hij was acht, zij vier. 

Egmond

Graaf Dirk bouwde in Egmond een stenen abdij, waar monniken uit Gent hun intrek namen. Op het altaar van de abdij stond te midden van andere heiligen ook Bavo afgebeeld. In Haarlem koos Dirck als schutspatroon voor de parochiekerk Sint Bavo. De oudste schriftelijke vermelding van de Bavo-verering dateert uit het begin van de twaalfde eeuw.

Toen Floris V graaf van Holland was (1254-1296), moet hij meerdere malen op zijn zetel op de Grote Markt op 1 oktober het feest van de heilige Bavo hebben meegevierd.