Onderzoekster stadsbibliotheek Librije: ‘Deel historische documenten!’

Algemeen
Daphne Wouts brengt de geschiedenis van de stadsbibloitheek Enkhuizen in kaart: 'Mooier dan dit wordt het niet"
Daphne Wouts brengt de geschiedenis van de stadsbibloitheek Enkhuizen in kaart: 'Mooier dan dit wordt het niet" Foto: Aangeleverd

ENKHUIZEN - Daphne Wouts (31) werkt sinds 2017 in samenwerking met de Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen aan een nieuwe catalogus voor de Librije. Daarnaast brengt zij de geschiedenis van de bibliotheek in kaart, vanaf het ontstaan van de collectie tot in het heden. Daphne studeerde boek- en kunstgeschiedenis in Leiden en het Librije-project is onderdeel van haar proefschrift. De catalogus en het historisch overzicht verschijnen naar verwachting in 2022. Een interview met haar.

‘Librije is spiegel van culturele rijkdom 17e eeuw’

Hoe ben je ertoe gekomen om de geschiedenis van deze bibliotheek in kaart te willen brengen? Daphne: In 2017 hoorde ik dat het bestuur van de Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen (SLWE) iemand zocht die een nieuwe catalogus van het boekenbezit van de Librije wilde samenstellen. Als afgestudeerd boekwetenschapper met een passie voor oude boeken en bibliotheekgeschiedenis was ik al een tijdje op zoek naar een mooi onderwerp om op te promoveren. Mooier dan dit wordt het niet!” 

Nieuwsgierig

Wat drijft je? Daphne: “Nieuwsgierigheid. Toen ik de Librije voor het eerst bezocht, borrelden er al direct allerlei vragen in me op. Door de boeken, het bibliotheekinterieur en de overgebleven archivalia heel precies te bestuderen, is op veel van die vragen een antwoord te vinden. Dat is enorm motiverend en belonend.”

Met passie voor oude boeken in Enkhuizen op haar plek

Voor haar onderzoek maakt Daphne gebruik van historische documenten. In 2019 vond zij in het Westfries Archief bijvoorbeeld onbekende boekenlijsten van de collectie uit de zeventiende eeuw. Dankzij deze vondst kon de vroegste geschiedenis van de bibliotheek in kaart worden gebracht. Ook in private collecties bevindt zich archiefmateriaal met betrekking tot de Librije. Via (nabestaanden, familie en kennissen van) mensen die in de vorige eeuw met de Librije te maken hebben gehad zijn belangrijke foto’s, krantenknipsels en brieven binnengekomen die veel hebben verduidelijkt over de meer recente geschiedenis van de bibliotheek. Daphne: “Recent nog werden wij gewezen op een foto van de Enkhuizer fotograaf Albert Dekema uit 1894 van het interieur van de Librije, waarop nog enkele boeken te zien zijn met hun kettingen. Deze laatste kettingen zijn na de Tweede Wereldoorlog verdwenen.”

Oproep aan Enkhuizers

Daphne hoopt dat er meer inwoners van Enkhuizen zijn die nog historische documenten met betrekking tot de Librije in hun bezit hebben of informatie kunnen delen over de recente geschiedenis van de bibliotheek. “Mocht dit het geval zijn, zouden wij dit zeer graag horen. U kunt contact opnemen met mij via: daphne_wouts@hotmail.com.”

Enkhuizer geschiedenis

Waarom is het relevant voor Enkhuizen om de geschiedenis te kennen? Daphne: Enkhuizen was een belangrijke en welvarende stad in de zestiende en zeventiende eeuw. De stad bruiste echt van de activiteit. In de bibliotheek zijn sporen van die grote welvaart terug te vinden. De bibliotheek werd ingericht en opgebouwd volgens de laatste inzichten en belangrijke burgers schonken de collectie waardevolle en gezaghebbende boeken. Een stoet van geleerde en competente bibliothecarissen zorgde daarnaast voor een actief aanwinstenbeleid en een voortdurende modernisering en professionalisering van de bibliotheek. De Librije was dus in zekere zin een spiegel van de intellectuele en culturele rijkdom in die periode. Door de bibliotheek beter te leren kennen, leren we dus ook meer over de geschiedenis van Enkhuizen.”

Grote culturele waarde van de bibliotheek

Wat is het belang van de bibliotheek in Enkhuizen? Daphne: ‘Veel steden in de zestiende en zeventiende eeuw hadden een stadsbibliotheek, die vaak in de hoofdkerk van de stad werd bewaard. Veel van die collecties zijn nu opgenomen in universiteitsbibliotheken of archiefinstellingen. Andere collecties hebben de tand des tijds helemaal niet overleefd, zoals de Librije van Hoorn die in 1838 door een brand werd verwoest. In Enkhuizen is de collectie van de Librije intact bewaard gebleven op de plek waar deze in de zeventiende eeuw al was ondergebracht. De bibliotheek heeft veel doorstaan; van de economische malaise waar de stad onder gebukt ging in de achttiende en negentiende eeuw tot de Tweede Wereldoorlog. Men was zich bewust van de culturele waarde van de bibliotheek en de collectie werd met hand en tand beschermd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de boeken zelfs zes jaar lang ondergebracht in het Enkhuizer kantoor van de Amsterdamsche Bank aan de Westerstraat. Dankzij al deze inspanningen is de Librije vandaag de dag een tijdscapsule waar de geschiedenis tastbaar aanwezig is. Dat is heel bijzonder en kan ons ook veel leren over al die andere bibliotheken die er ooit geweest zijn.”

Dominee Brinkerink, samensteller van de catalogus van de librije uit 1908.
Interieur van de librije in 1894 met boeken waar de ketting nog aan vast zit.
Afbeelding
Afbeelding
Originele stadsbibliotheek Librije in Westerkerk.
Afbeelding