Plaatsing zes nieuwe Stolpersteine in Alphen aan den Rijn
ALPHEN AAN DEN RIJN- Stolpersteine zijn kleine betonnen steentjes met een messing bovenlaag die worden gelegd voor de huizen waar tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde of omgekomen burgers gewoond hebben. Vrijdag 10 december worden er zes nieuwe geplaatst in Alphen aan den Rijn. Op zo’n steentje staat de naam van de bewoner, zijn of haar geboortejaar, het jaar van deportatie, de datum waarop en de plaats waar het slachtoffer is vermoord.
Er worden twee Stolpersteine voor de Prins Hendrikstraat 157 gelegd en vier bij het pand waar vroeger de familie Van Dien een manufacturenzaak had. De eerste twee stenen zijn voor Bram Engelsman en zijn vrouw Ester Engelsman-Kohn. In het pand waar nu een tattooshop is, hadden Bram en Ester een winkeltje met snoep, rookwaren en staatsloten. Achter in de werkplaats verstelde hij jute zakken die gebruikt werden in de kolen- en graanhandel. Het echtpaar had geen kinderen.
Op woensdag 30 september 1942 werden ze opgehaald. Nog snel gooide Bram zijn portefeuille over de schutting naar de buren. Die mocht niet in de handen van de Duitsers vallen. Eerder al had het echtpaar bij de overburen wat dierbare spullen ondergebracht. Dat ze terug zouden komen stond voor hen vast. Ze draaiden de winkel op slot en zwaaiden nog even naar de mensen die op het rumoer waren afgekomen. Ze zijn met de andere slachtoffers naar Westerbork gebracht en gingen pas een jaar later op transport naar Auschwitz. Ester werd direct na aankomst op 10 september 1943 naar de gaskamer gestuurd. Na selectie op het perron werd Bram aan het werk gezet. Hij stierf op 31 maart 1944.
In de Van Mandersloostraat woonde Niek van Dien met zijn vrouw en twee kinderen niet langer in de woning boven de winkel. Die hadden ze een paar maanden eerder moeten afstaan. Joden mochten immers geen eigen bedrijf meer hebben en moesten al hun geld en waardevolle zaken inleveren. Van de nieuwe eigenaar mochten ze er nog wel blijven wonen, maar de nazi’s maakten daar ernstig bezwaar tegen. Een paar weken voor hun deportatie vond het gezin toch nog onderdak in een huisje in de Hooftstraat tegenover de manufacturenzaak die ooit van hen was.
Toen het gezin samen met vele anderen op 30 september werd opgehaald, leende Niek de handkar van schildersbedrijf Snoek, verderop in de Van Mandersloostraat om zijn bagage en zijn oma naar het verzamelterrein te kunnen brengen. Het hele gezin, Niek, Roosje, Sara en Isaäc, ging de dag na aankomst in Westerbork meteen op transport naar het oosten.
Niek, zijn neef Flip en zwager Mannie werden kort voor Auschwitz uit de trein gehaald en als dwangarbeiders afgevoerd. Roosje en de kinderen werden meteen na aankomst in het kamp in de gaskamer vermoord.
De steenlegging voor Prins Hendrikstraat 157 begint oom 10.00 uur. Medewerkers van de gemeente plaatsen de steentjes en Hans van Hoogeveen vertelt iets meer vertellen over de mensen die er hebben gewoond. De steenlegging voor Van Mandersloostraat 100 begint om 11.00 uur en ook hier geeft Van Hoogeveen informatie over de bewoners van dit pand.
Samenzijn
Als de zes steentjes op hun plaats liggen, volgt er, mits het past binnen de dan geldende maatregelen, een informeel samenzijn in de voormalige synagoge aan de Samuel Aardewerksteeg aan het begin van de Van Mandersloostraat. Iedereen is welkom.
De Stolpersteine hebben een messing coating die snel verkleurt. De Stichting Herdenking Joodse Vervolgingsslachtoffers (SHJVS) zou daarom graag zien dat de steentjes zo’n twee keer per jaar worden opgepoetst, zodat ze weer hun oorspronkelijke glans krijgen. Als u mee wilt draaien in deze ‘schoonmaakploeg’ dan kunt u zich opgeven via stolpersteine@shjvs.nl.
In zowel Alphen aan den Rijn als in Boskoop liggen momenteel drie Stolpersteine. De steentjes zijn in de jaren negentig jaren bedacht en geïntroduceerd door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Inmiddels liggen er in 26 Europese landen ongeveer 90.000 van deze steentjes. Met de stenen wilde de kunstenaar aanvankelijk alle slachtoffers van de nazi’s herdenken, maar in de praktijk worden de stenen voornamelijk geplaatst voor Joodse slachtoffers en voor vermoorde Roma en Sinti, oftewel zigeuners.
