Hersenschimmen uit Sint Pancras?
Krijgt Alkmaar er een P.C.Hooftprijswinnaar bij? De hoogste literaire eer voor een Nederlandse schrijver! J. Bernlef ontving hem voor zijn gehele oeuvre in 1994. Bij het grote publiek is de schrijver vooral bekend door zijn boek 'Hersenschimmen', de roman over dementie uit 1984, een uitvoerige beschrijving van het aftakelingsproces van een dementerende man.
Het boek is verfilmd in 1988. In 2006 kwam het als toneelstuk op de planken. Bernlef overleed in 2012 in Amsterdam. Hij werd geboren in 1937 in Sint Pancras, als Hendrik Jan Marsman. 'Bernlef' was zijn pseudoniem. Als Sint Pancras bij Alkmaar komt krijgen de Alkmaarders er dus een P.C.Hooftprijswinnaar bij. Dat u het maar weet. En dat boek van Bernlef is nog steeds een aanrader.
Rijksmonumenten
Twee rijksmonumenten en zeven gemeentelijke monumenten brengt Sint Pancras dan ook nog mee. Tenminste, als het Alkmaar weet te verleiden om het verweesde dorp in de armen te sluiten. En een gruwelijke geschiedenis niet te vergeten. De voorloper heette in de middeleeuwen Vrone. In 1297 waren de Vroners lastig voor de Graaf van Holland. Er werd nogal eens ruw gewinkeld bij de boerderijen van het graafschap. Graaf Jan 1 van Holland maakte in dat jaar korte metten met Vrone. Het werd totaal verwoest. Wie het er levend vanaf bracht vluchtte naar Koedijk.
Verjagen
Alleen verjagen was kennelijk niet voldoende voor de Hollandse, waarschijnlijk ook Alkmaarse, soldaten. Vele Vroners werden voor het leven invalide gemaakt door de pezen onder hun knieen door te snijden. Die meedogenloze behandeling werd zichtbaar in 1991 bij archeologische opgravingen in Sint Pancras. 'Oorlogsmisdaden' zouden wij tegenwoordig zeggen. Het verhaal is te vinden op onze website, zie: hvalkmaar.nl/downloads. Pas veel later, na het stichten van de aan de heilige Pancratius gewijde kapel, ontstond een nieuw dorp op deze plek, vernoemd naar het kerkje, Sint Pancras. Ook in 1573 was het er niet gezellig. Een Spaans bataljon nam bezit van het dorp tijdens het beleg van Alkmaar.
Geen hersenschimmen
Met een variant op 'liever Turks dan paaps' roepen de Pancrassers ondanks alles 'liever Alkmaars dan Langewaards' te zijn. De Pancrassers voelen zich door hun geschiedenis meer verwant met Koedijk dan met Langedijk of Heerhugowaard. En waar Koedijk sinds 1972 al voor een groot deel Alkmaars is geworden sluiten de Pancrassers daar nu liever bij aan. Ze hopen daar aan de Bovenweg en de Benedenweg dat een Alkmaarse toekomst geen hersenschimmen zijn. Sint Pancras voert actie, niks aftakeling, duidelijk en ferm.
Leen Spaans.