Beleef de wondere wereld van stoom en machines
MEDEMBLIK - Tijdens het Monumentenweekend op 14 en 15 september is het monumentale stoomgemaal aan de Oosterdijk 4 in Medemblik op zaterdag gratis toegankelijk voor het publiek. Op zondag geldt een gereduceerd evenemententarief van 3,50 euro voor alle bezoekers vanaf 5 jaar.
Monumenten-weekend in Stoom-machinemuseum
Dit weekend start de nieuwe tentoonstelling Pompen voor de Polder over het 150 jarig stoomgemaal Vier Noorder Koggen en de 24 molens die eeuwenlang voor de waterhuishouding in het gebied zorgden.
Middeleeuwen
Al vanaf de Middeleeuwen wordt er op de Oosterdijk water naar de Zuiderzee gepompt. Om het regenwater uit de polder te krijgen, waren er in de Oosterdijk in Medemblik meerdere sluisjes aangelegd. Bij eb gingen die open en liep het water weg in de Zuiderzee.
Meer dan tweehonderd jaar werkte dit systeem prima, maar door de afwatering van de veenlaag zakte de bodem van West-Friesland. Hierdoor werd het steeds lastiger het water op deze manier af te voeren. Bij Alkmaar werden in 1408 de eerste poldermolens geplaatst, waarna de rest van Holland volgde.
Vier Noorder Koggen
In 1564 was de bodemdaling zo erg geworden dat ook het waterschap Vier Noorder Koggen een aantal molens liet bouwen die eerst in het binnenland stonden en later verplaatst werden naar de Oosterdijk. Het aantal molens bleef gestaag groeien. In 1564 stonden er nog slechts 7, een krappe 300 jaar later waren er totaal 24 molens nodig, waarvan er 15 aan de Oosterdijk stonden.
Waterschapsbestuur
Doordat de bodem bleef dalen en het water steeg én er ook lang niet altijd genoeg wind was om de molens te laten draaien, besloot het waterschapsbestuur van de Vier Noorder Koggen in 1866 dat er een stoomgemaal moest komen om de molens te hulp te schieten. De zoon van een Friese molenbouwer, Boote de Vries, werd aangetrokken om deze klus te klaren.
Het stoomgemaal werd in 1869 voor het eerst in werking gesteld als hulpgemaal om de molens te ondersteunen. Toen in 1907 de capaciteit van het gemaal dankzij een grote centrifugaalpomp verdubbelde, werden de molens overbodig.
Tentoonstelling
Nederland is een waterland met sloten, kanalen, rivieren en zee. Het klimaat verandert. De zeespiegel stijgt, terwijl delen van Nederland lager komen te liggen. Het is hard werken om droge voeten te houden. Het waterbeheer is een ingenieus systeem van dijken, sluizen en gemalen. Zonder dijken en duinen zou de helft van Nederland niet eens bestaan. Met de tentoonstelling wordt een deel van de geschiedenis van West-Friesland belicht. Door middel van foto's, oude landkaarten en verhalen van (oud-) stokers en machinisten ontstaat een boeiend beeld van de strijd tegen het water in oostelijk West-Friesland, waarbij molens en het gemaal een belangrijke rol hebben gespeeld.
Stoommodellenweekend
Tijdens het Stoommodellenweekend op 21 en 22 september staan de miniatuurstoommachines opnieuw in de spotlights. Deelnemers uit het hele land komen naar het museum om hun stoommodellen te showen.
Meer informatie is te vinden op www.stoommachinemuseum.nl.