Het Twiske

26 februari 2019, 13:09

We kennen allemaal het Twiske; een prachtig recreatiegebied dat in de jaren '80 van de vorige eeuw is ontwikkeld. Maar 'Twiske' was eigenlijk de naam van een brede stroom water die vanaf het IJ, dat toen nog niet was ingepolderd, naar de Wormer liep. Het IJ zoals we dat nu kennen stond in directe verbinding met de Zuiderzee. Een zijtak, het Twiske, liep vanaf de huidige Oostzanerdijk tot aan de Wormer. Moeilijk voor te stellen, maar dit was het beeld zo'n kleine 1000 jaar geleden. Het Twiske komt reeds rond 1300 voor op kaarten. Waterland werd na de vorming van de Zuiderzee in het begin van onze jaartelling in de loop der tijd beschermd door steeds opgehoogde dijkjes. Hielp dat? Nee, dat hielp geen moer, herhaaldelijk braken de dijkjes door en overstroomde het land. In de loop der eeuwen werden deze dijkjes dan ook regelmatig verder opgehoogd. Maar kwetsbaar bleef het. Watermolens en watergemalen waren er in vroegere tijden nog niet, dus na zo'n overstroming moet het nauwelijks leefbaar zijn geweest. Vervoer vond grotendeels over het water plaats omdat met uitzondering van enkele dijken en kaden, wegen ontbraken. Voetpaden door het land vormden de verbindingen tussen de leefgemeenschappen. Waterland was aan de zuidkant begrensd door het IJ, in het oosten door de Zuiderzee, aan de Noordkant door de Purmer, de Schermer en de Beemster en aan de westkant door een zijtak van het IJ. De verbinding van het Twiske met het IJ werd rond 1300 afgesloten en ter bescherming van Waterland werd rond 1600 door de Staten van Holland en West Friesland vergunning verleend tot het aanleggen van een dijkje- of achter-dichting, beginnend bij de Oostzanerdijk noordwaarts langs verschillende meertjes uit vroegere doorbraken (vandaar de Breek en de Braak) in Landsmeer tot aan de Purmerlander Ban. Zo ontstond het Luyendijkje in het Twiske, een lui dijkje want een hoge dijk was echt niet nodig (dachten we tot 1916…). En achter De Haal, tegen de Wormer aan, was daar de Achterdichting, een dijk die het water van de ringvaart dat uit de Wormer werd gemalen, afvoerde. Dan wordt het 1865. Meneer Johannes Hofman, aannemer in Broek in Waterland krijgt vergunning tot het aanleggen van een dijk en droogmaken van een deel van de Breek en andere ontstane meren een meertjes. Door aanleg van deze dijken ontstond een gebied dat in en na de tweede wereldoorlog verder is gecultiveerd en zo ontstond de huidige Westplas.