Vervoer

27 maart 2019, 10:07

In Oostzaan vond het vervoer in de 19e eeuw bijna geheel via het water plaats. Logisch, voor een gemeente met zoveel water. Voor dat vervoer waren er twee typisch Oostzaanse vaartuigen; een plat en de jol. De plat was een vaartuig van ongeveer 10,5 meter lang en 2 meter breed met een platte bodem, deze werd gebruikt voor het verweiden van koeien en het vervoer van hooi. Als zo'n hoog opgeladen plat dan via de wegsloot voer dan moest steeds een brug omhoog en kon de plat er door. Wat moeilijker waren de bruggen in de rijweg. Het andere oer-Oostzaanse vaartuig was de Jol. Dit was een wat wankel vaartuig van zo'n 5 meter lang waarin hoogstens twee personen konden zitten. Een roeier en een passagier. Ik zat eens in mijn jeugd samen met Cor Lust in zijn vaders jol die naast ons tweeën nog bussen met melk transporteerde. Het boord van de jol kwam ongeveer 5 centimeter boven het water uit. Het voelde wat benauwend... Wilden Oostzaners naar Amsterdam dan moest men het IJ oversteken. Die oversteek naar Amsterdam begon bij de Oostzaner Overtoom. Er was een veerschuit die twee keer per dag heen een terug ging. Veel melkventers uit Oostzaan maakten daar gebruik van. Zij liepen met de hondenkar naar de dijk, de hond werd daar gestald, melkbussen op de boot gezet en zo voer men naar de Melkmarkt aan de Prins Hendrikkade. Amsterdam was goed te bereiken. Purmerend daarentegen niet. De Haal had een bepaalde lengte, maar een goede verbinding met Den Ilp bestond niet. Dus werd dat lopen over een paadje door de weilanden en verschillende keren met een bootje oversteken tot dat je uiteindelijk op het Noordeinde in Den Ilp stond. En dan nog verder doorlopen naar Purmerend. Maar de tijd gaat voort, er werden stoommachines uitgevonden en in 1884 kwam er een stoomboot aangemeerd aan de Overtoom die vijf keer per dag heen en weer voer naar Amsterdam. Op maandag was er extra vaart voor de boeren die met koeien naar de veemarkt gingen. Maar dat vervoer liep terug en in 1921 werd het overgenomen door de Eerste Noord Hollandse Bus Onderneming (ENHBO). Nou zijn Oostzaners een ondernemend volkje en het duurde geen jaar of onze plaatsgenoot Jan Onrust begon een geregelde busdienst naar Zaandam en Amsterdam onder de naam de Eerste Zaanse Autocar Onderneming (EZACO). Om ook Purmerend beter bereikbaar te maken werd in 1884 de Nieuwe rijweg aangelegd. Zo werd Oostzaan opengelegd.