Gevolgen van prostaatkankerbehandeling: er is wat aan te doen ..
ZAANDAM - "Het meest fantastische in mijn werk is als je mensen zowel fysiek als emotioneel weer op de rit krijgt en ze hun leven terug kan geven". Dr. Afina Glas is uroloog en seksuoloog in het Zaans Medisch Centrum. Ze is gespecialiseerd in behandelingen voor de gevolgen van prostaatkankeroperaties, met name erectiestoornissen en urineverlies, en één van de weinigen in Nederland die erectie- en sluitspierprotheses mag implanteren. Maar er zijn meer behandelmogelijkheden voor patiënten die hiermee worden geconfronteerd. Glas is dan ook vurig pleitbezorger van meer openheid hierover. 'Er is erg veel mogelijk, maar belangrijk is wel dat deze problemen uit de taboesfeer komen en dat er door de patiënt of zijn partner hulp wordt gezocht.'
'In de prostaatkankerbehandeling gaat het allereerst om het oncologisch resultaat', vertelt Glas. 'Het meest belangrijk is dat de kanker uiteindelijk weg of onder controle is. Daarna pas, en dat kan één of twee jaar later zijn, staat men stil bij de gevolgen van de behandeling en het effect daarvan op hun leven.' Jaarlijks worden zo'n 7000 mannen behandeld tegen prostaatkanker. Hiervan heeft 70 tot 100 procent na de operatie last van erectiestoornissen en zo'n vijf procent houdt er in meer of mindere mate urineverlies aan over.
Erectie opwekken
Wanneer alle gangbare behandelingen van erectiezwakte hebben gefaald kan er worden gekozen voor een erectieprothese. Middels een implantaat kan de patiënt een erectie krijgen, wanneer hij wil en zo lang hij wil. Dat wil niet zeggen dat het voor Glas altijd de oplossing is. 'Het mechanisch herstel van de erectie is vaak niet de enige sleutel naar het hervinden van seksueel plezier en intimiteit.'
Meerwaarde als seksuoloog
Dat zij tevens seksuoloog is heeft in haar vak zeker een meerwaarde. 'Het was mijn bewuste keus om meer te bieden dan alleen de medische kant. Een erectiestoornis kan een wig drijven binnen een relatie. Zeker bij een ingreep als de penisprothese moet er aandacht zijn voor de emotionele aspecten, en de partner moet erbij betrokken worden. Anders is er grote kans dat mensen niet tevreden zijn over de behandeling. En het is juist zo mooi als je mensen weer een beetje bij elkaar krijgt en ze weer intimiteit kunnen delen. Liefst zoals zij dat zelf willen.'
Kwaliteit van leven
Glas is tevens gespecialiseerd in de sluitspierprothese, een implantaat dat de sluitspier kunstmatig herstelt. Vaak verdwijnt het urineverlies na de operatie wanneer de bekkenbodemspieren sterker worden, maar wanneer dat niet het geval is trekt het een zware wissel op de kwaliteit van leven. 'Veel patiënten komen op een gegeven moment de deur niet meer uit', geeft Glas aan. 'Ze dragen 'inleggers', ze schamen zich en zijn feitelijk hun leven kwijt. En dat hoeft niet. Want bij weinig verlies kan een zogenaamd 'mannenbandje' al uitkomst bieden, een kleine permanente ingreep. Is het meer dan kiezen we voor de sluitspierprothese.'
Emotioneel moment
Wanneer de sluitspierprothese is aangebracht heeft de patiënt weer zelf controle over de blaas. Door het indrukken van een klein balgje in de balzak opent de sluitspier waardoor de patiënt goed kan plassen. De sluitspier sluit zich automatisch na een minuut. Na plaatsing van de prothese moet de patiënt vier tot zes weken wachten tot het kan worden geactiveerd. Glas: 'Dan komen ze hier terug, voor wat ik noem: 'pompje activeren' en wachten we tot ze moeten plassen. Dat is zo'n mooi en emotioneel moment. Deze mensen zijn zo blij, ze kunnen de luiers achterlaten, ze hebben hun leven weer terug. Het is de meest bevredigende behandeling die je mensen kunt bieden.'
Daarom benadrukt Glas nog maar eens haar belangrijkste boodschap: 'Blijf niet rondlopen met deze problemen, maar praat erover met de arts. Er is zoveel mogelijk om het op te lossen en de regie over je leven terug te krijgen.'
Unieke positie ZMC
Het team urologen in het Zaans Medisch Centrum neemt door de aanvullende specialismen zoals de erectie- en sluitspierprotheses, maar ook in plasbuisvernauwingen en neuromodulatie bij urineverlies, in de zorg een unieke positie in. Het ZMC is het enige ziekenhuis in de regio Noord Holland en Amsterdam dat de erectieprothese mag uitvoeren, dit in samenwerking met het Amsterdam UMC. Ook de sluitspierprothese wordt binnen de regio veelal door het ZMC gedaan. Dankzij dit brede behandelpalet komen patiënten uit veel andere ziekenhuizen uiteindelijk terecht in het ZMC en verwijzen steeds meer urologen patiënten met erectiestoornissen en urineverlies door.