Hedendaagse krotwoningen ondanks de woningwet uit 1919
Nee, niet álle kleine huizen zijn slecht. We denken er allemaal wel eens over om klein te gaan, wonen -tenminste: als je groot woont - of te leven met minimaal benodigde ruimtes. Deze column gaat niet over hele goeie kleine huizen maar over hele slechte kleine huizen. Nieuw gebouwde hele slechte kleine huizen, meestal als bedacht als middel om grote panden of monumenten te herbestemmen. Waar komen we vandaan: de eerste Woningwet trad in 1902 in werking. Het doel van de Woningwet was om bouw en bewoning van te kleine en ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van goede woningen te bevorderen. Tijden van armoe, maar ook van rijke speculanten.
Ook nu in 2020, dus meer dan 100 jaar later, leven wij weer in een tijd van woningschaarste, maar óók in een tijd van hoogconjunctuur. Je zou verwachten dat iedereen nu inzet op aantallen én woningen die voldoen aan minimale eisen. Het bouwbesluit stelt hoge eisen, maar die kent ook een artikel over ingrepen in bestaande bouw. Een ontsnappingsclausule waar met iets minder strenge maten worden gemeten als het gaat om daglicht of bouwhoogte.
Meer dan 100 jaar later, leven wij weer in een tijd van woningschaarste
Dit ontslaat de initiatiefnemers niet van de plicht om in te zetten op zo hoog mogelijke kwaliteit. We zien nu echter een landelijke trend waarbij ontwikkelingen de ontsnappingsclausule geen onder-, maar een bovengrens is. Er ontstaan woningen met slaapkamers zonder ramen of ventilatie, appartementen met één vierkante meter venster of alleen uitzicht op een muur. 'Hokken' waar je niet eens kippen wilt houden.
Maakt de Historische Vereniging Alkmaar zich zorgen om het welzijn van de bewoners? Inderdaad, want het welzijn van monumenten is een belangrijk bestaansrecht van de vereniging. We vertellen de verhalen van de oude stad, maar ook: we beschermen de waarden van de oude stad, ook als het om wonen gaat. En we voeren actie indien nodig. Door het opdelen van grote monumenten in hokken verdwijnt de hoofdstructuur, de samenhang, de ruimtelijkheid ook en wellicht veel historisch materiaal. Het is dan voor altijd 'onherstelbaar gerestaureerd'.
Rob de Vries, HVA, architect & bouwhistoricus