De transcendente dimensie van ons bestaan
Wessel Stoker woont parttime in Bergen en was tot voor kort hoogleraar aan de VU en bekleedde in Amsterdam de leerstoel Esthetica. In gewoon Nederlands: de filosofische wetenschap die zich bezig houdt met schoonheid en kunst. Afgelopen week stond er een essay van hem in Trouw. Hierin zette Stoker uiteen, dat musea de religieuze betekenis van kunstenaars en hun werk verzwijgen. Zelfs werk dat expliciet over religie gaat - bijvoorbeeld het schilderij 'De Zaaier' van Vincent van Gogh' wordt bijna alleen voorzien van een esthetische of kunsthistorische toelichting. De religieuze dimensie wordt niet genoemd, laat staan de verwijzing naar de parabel van Jezus waar de schilder naar verwijst. Het artikel raakt mij, omdat ik denk, dat religie een onderwerp is waar veel mensen mee in de maag zitten. Mensen denken vaak dat religieus-zijn betekent dat je niet gelooft in wetenschappelijke inzichten als de evolutieleer. En dat je oubollige standpunten inneemt in morele discussies. 'Ben je gelovig?' vragen mensen mij wel eens. En als ik dan 'ja' zou zeggen, dat lijken ze al precies te weten hoe ik denk. Zelf vermoed ik dat ieder mens wel ergens in gelooft. Bijvoorbeeld in de liefde. Sterker nog: elk mens heeft volgens mij ook een levensbeschouwing. Iedereen heeft immers wel een idee over onze samenleving.
'Meer dan we kunnen wegen, meten of tellen'
Religie draait om de transcendente dimensie, het besef dat er meer is dan we kunnen wegen, meten of tellen. Gevoelens zijn daar een goed voorbeeld van of de verwondering over iets moois dat je ziet. Het zijn die ervaringen die ons leven kleur geven en zin. Een schilderij wordt pas meer dan een geverfd doek, als je de voorstelling kunt plaatsen in die transcendente dimensie van de kunstgeschiedenis.
Naastenliefde
Religieus-zij betekent dat je probeert je eigen leven te bekijken vanuit die transcendente dimensie. Op basis van het Christendom leef ik vanuit het perspectief van naastenliefde en verzoening. Met hulp van het Boeddhisme kan ik proberen los te komen van stress in mijn bestaan. Met dank aan de Islam houd ik voor ogen dat het gaat om de daad en niet om het ideaal. Het is jammer dat die transcendente dimensie van het leven in Nederland wegsijpelt volgens Wessel Stoker. Als je die lijn doortrekt wordt elk schilderij ook slechts een plaatje waarover je allen in de waarde in Euro's kunt spreken. Net zo plat en betekenisloos als over religie wordt gesproken en gezwegen.