Enkhuizen in zeven zangen
Dat Enkhuizen prachtig is weet u, maar dat Anna van der Horst in 1766 een boek schreef over de voortreffelijkheid van Enkhuizen waarschijnlijk niet. In Oud Enkhuizen in Zeven Zangen gaat Anna van der Horst in op de deugden van Enkhuizen: Welgelegenheid en koophandel, Dapperheid in het verdedigen der vrijheid, Nederigheid, Godsdienstigheid, Beoefening der wetenschap, Spaarzaamheid en Handhaving van het recht. De Vereniging Oud Enkhuizen verwierf onlangs dit bijzondere boek.
Anna van der Horst werd in 1735 geboren in Enkhuizen in een zeer gereformeerd gezin. Zij wilde zich hiervan losmaken en zich in de geest van de Verlichting ontwikkelen. Omdat zij geen onderwijs had genoten, voelde ze zich achtergesteld bij mannelijke schrijvers. Toch schreef zij op zestienjarige leeftijd een lijkklacht op de dood van Willem IV.
Betje Wolff
Anna bleef schrijven en publiceren. Ze schreef zelfs een boek met een vrouw in de hoofdrol, getiteld De gevallen van Ruth. Dat vond haar vader te ver gaan. Naar aanleiding van dit boek kreeg ze wel een beroemde correspondentievriendin: Betje Wolff. Zij behoorde tot een groep die vond dat vrouwen zich moesten ontwikkelen en niet alleen geschikt waren voor het huishouden en borduren.
Verbod
Anna’s vader verbood zijn toen dertigjarige dochter nog langer met de rebelse Wolff te corresponderen. Een ruzie volgde en Anna vertrok in 1765 naar haar broer in Groningen. Daar trouwde zij met Pieter Roelfzema. Ondanks haar huwelijk bleef Anna schrijven. Ze schreef ook de ode aan Enkhuizen: Dat Enkhuizen, aanbeden als vorstin der watersteden. Waar de stoere mannen 'niet bekwikt als verwijfde hovelingen' nederig gekleed gingen en waar men door oude kloosters te hergebruiken voor 'bezochte mans en vrouwen, voor den vreemdeling en wees' plaats had.
Heimwee
Had Anna heimwee, of wilde ze haar vader iets bewijzen? In het nawoord van haar volgende boek betoogde ze dat vrouwen behoefte hebben zich te ontwikkelen. Leren maakt vrouwen niet verwaand of 'mensenhatend', vond ze. Toen ze zich in een theologische discussie mengde, werd haar door mannelijk schrijvers te verstaan gegeven dat ze zich niet met belangrijke zaken moest bemoeien. In 1785 stierf Anna.
Wilt u meer over Anna weten ? In de Steevast van 1982 staat een artikel van S.B.J. Zilverberg over haar.
Jorien Kant, lid Archiefcollectief