Een nieuwe 'windvlaag des doods'..?
De eerste maanden van 2020 beheerst het corona-virus het wereldnieuws. De impact is groot. Lege straten en pleinen in Chinese miljoenensteden, dolende cruiseschepen en het afgelasten van het carnaval van Venetië. Tot nu toe een schril contrast met honderd jaar geleden. Van begin 1918 tot eind 1920 raasde de Spaanse griep – bijgenaamd de 'windvlaag des doods' – in drie golven over onze wereld. Een spoor van 20 tot 50 miljoen doden achterlatend.
Afrika en Azië en personen tussen de 20 en 40 jaar werden het zwaarst getroffen. Meer slachtoffers dan de eerste wereldoorlog eiste. Toch heeft deze ingrijpende gebeurtenis in de geschiedenisboeken slechts de status van een voetnoot bereikt. In de populaire tv serie Downton Abbey werd overigens wel nadrukkelijk aandacht besteed aan de gevolgen van de Spaanse griep. De opwinding over en aandacht voor een bedreigend virus zoals het coronavirus lijkt nu veel groter.
Waar het virus van de Spaanse griep vandaan kwam, is nog steeds onduidelijk. China, Kansas in de Verenigde Staten of een Brits legerkamp in Frankrijk in de eerste wereldoorlog waren mogelijke bronnen. In ieder geval was Spanje niét de boosdoener. Spaanse kranten besteedden in 1918 veel aandacht aan de pandemie. De media in de oorlogvoerende landen hulden zich daarentegen in stilzwijgen vanwege militaire belangen.
In Nederland stierven er plusminus 60.000 inwoners aan. In Alkmaar zou het om ongeveer 50 dodelijke slachtoffers gaan, zoals ook Jan van Til, meubelmaker en oprichter van het alom bekende Alkmaarse meubelconcern Van Til, in 1918. Alle getallen van slachtoffers zijn overigens schattingen. Door het ontbreken van een goede registratie en onduidelijkheid over de symptomen van de griep beschikken we niet over echt exacte cijfers.
De maatregelen van toen en nu om verspreiding van de epidemie te beteugelen, verschillen niet veel van elkaar. Berichten in de Alkmaarsche Courant van ruim honderd jaar geleden getuigen daarvan. In veelal korte en nuchtere berichten wordt melding gedaan dat scholen enkele weken gesloten worden. Het provinciaal bestuur adviseert de gemeenten in Noord Holland kermissen niet door te laten gaan et cetera.
In ieder geval: voorlopig heeft Corona bij lange na niet de schade aangericht van de Spaanse griep, dat is zeker.
Klaas te Bos, HVA