Schoonheid vaart wel bij lelijkheid
Maar: die lelijkheid wil je niet. Ook in onze stad is dat te zien. Het stadsgezicht van juist na de oorlog is er al lang niet meer. Het stedelijk schoon verdwijnt als we niet oppassen.
In onderstaand voorbeeld zijn het de omwonenden en andere stadsbewoners, die in een leefbare stad willen wonen, werken en recreëren. Die leefbaarheid is zichtbaar door het stedelijk schoon, de harmonie van straten en de onderlinge verhouding tussen de gebouwen in onze binnenstad. Maar het stedelijk schoon verdwijnt als we niet oppassen. Het verschil tussen smalle en brede, hoge en lage panden vervlakt. Pannendaken verdwijnen voor zink, aluminium of een plat dak. De historische kleuren met pasteltinten worden vervangen door spierwit, grijs of zwart. Sinds de nieuwe bestemmingsplannen uit 2010 voor de binnenstad is er per blok een gelijke bouwhoogte mogelijk. Ook om de historische pandbreedte wordt steeds minder gegeven. Het samenvoegen wordt, met allerlei economische argumenten van de eigenaar, toegestaan. De argumenten van stedenschoon tellen steeds minder mee, terwijl deze naast het historisch perspectief ook meetellen voor de leefbaarheid van de binnenstad en het zo toegejuichte toerisme. Het hoeft overigens niet per se historiserend te zijn wat we terugbouwen of verbouwen. Een fraai voorbeeld van moderne nieuwbouw is te zien aan de Oudegracht 99 van de hand van Frans van Hoeken uit 2002. Zie foto. Alle mogelijke verbouw en nieuwbouw zijn uitgevoerd binnen de wetten en verordeningen. In de pre-adviescommissie van de HVA, die bouwaanvragen in de binnenstad en de dorpen beoordeelt op hun historische en esthetische kwaliteit, zie ik ook een ander verschijnsel die onze stad aantast. Dat zijn de bouwplannen die door de eigenaar worden uitgevoerd zonder vergunning, maar vervolgens wel wordt gerepareerd na ingrijpen van de gemeente. Er is echter geen architect betrokken, maar een technisch tekenbureau zonder blijk van historische en esthetische besef. Het is dan de eigenaar of ontwikkelaar die erop gokt dat het afbreken of correctie volgens een goedgekeurd plan zelden tot nooit wordt afgedwongen. Een boete is veelal niet afschrikwekkend genoeg. Hier overschrijdt de eigenaar zijn vrijheid en brengt blijvende schade aan in de binnenstad. Willen wij onze fraaie binnenstad behouden voor onze kinderen, onze kindskinderen, onszelf en de bezoekers, dan zijn ingrijpende maatregelen nodig. Hierbij moeten we ten eerste het beschermd stadsgezicht effectief beschermen. En bij cowboygedrag verplichten de illegale verbouw terug te draaien of anders gezegd: de illegale verbouw afbreken. Tot slot moeten daarvoor opgeleide lieden het ontwerp maken.
Lucas Zimmerman, HVA