De watersnood van Tuindorp-Oostzaan; 'Het ijskoude water stond tot mijn middel'
TUINDORP-OOSTZAAN - Vandaag precies 60 jaar geleden, op 14 januari 1960 liep Tuindorp Oostzaan door een dijkdoorbraak geheel onder water. 11.000 mensen moesten snel geëvacueerd worden; huizen waren maandenlang onbewoonbaar. Ooggetuigen vertellen over de 'vergeten watersnood'.
"Ik stond op om naar school te gaan", herinnert Ton van Baardwijk (73) zich. "Uit het raam zag ik een zwarte vlek in de sneeuw. Toen ik wat beter keek, bleek het een boomstronk te zijn die meestroomde met het stijgende water. Mijn vader probeerde met zand nog een dijkje te maken voor de voordeur, maar het water steeg veel te snel."
Brandende kachel
De vader van Kees Laarhoven (71) was opzichter bij de woningbouwvereniging. Hij liep iedere dag naar de sigarenboer om kantoor te bellen. "Maar ineens stond hij buiten met zijn voeten in het water. Hij is meteen terug naar huis gerend om ons uit bed te trommelen. In zijn eentje droeg hij de brandende kachel naar boven. Ik snap nog niet hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen."
Jassen op de handkar
Jan de Vries (74) woonde aan het eind van het dorp met zijn ouders en 7 broertjes en zusjes. "Mijn vader zei dat we als de sodemieterij alle jassen op de handkar moesten gooien. Zo liepen we met zijn allen gauw naar de Oostzanerdijk."
Evacuatie
Door een lek in de dijk bij Zijkanaal H stond Tuindorp Oostzaan in een halve dag helemaal onder water. De 11.000 bewoners moesten allemaal geëvacueerd worden. Van Baardwijk: "Om 11 uur was het water hoog genoeg om met bootjes rond te varen. Op dat moment stond je al tot aan je middel in het water. Het was ijskoud, weet ik nog."
Bewapende commando's
Sommige mensen weigerden hun huis te verlaten. Gerard van Putten (67): "Die waren bang voor plunderingen, net als in de Tweede Wereldoorlog. Daar moest dus de politie aan te pas komen." Van Laarhoven: "Nog dezelfde dag kwamen er bewapende commando's om het dorp te bewaken en af te zetten met prikkeldraad. In totaal bijna 900 militairen."
Dikke laag blubber
Na 11 dagen was de dijk gerepareerd en het water weggepompt. Daarna moest de elektriciteit en de riolering nog in orde gemaakt worden. Toen begon de ellende pas. Van Baardwijk: "Alles zat onder een dikke laag blubber." Laarhoven: "En dode huisdieren natuurlijk. Konijntjes, kanaries… Dat stonk allemaal behoorlijk."
Piano in de woonkamer
De Vries: "Mijn vader dacht dat hij slim geweest was door de piano in de woonkamer op kratten te zetten. Maar de toetsen lagen verspreid door de hele woonkamer. We konden overal spelen." Van Baardwijk: "Bij ons op tafel stond nog een schaal balkenbrij. Die lag op de grond, helemaal groen geworden. Van binnen is ie misschien nog goed, grapte ik nog."
Natte troep
Uiteindelijk duurde het nog tot augustus of september voor de huizen weer enigszins bewoonbaar waren. Van Baardwijk: "Alles moest drogen en vervangen worden. Behang, leidingen, schilderwerk, noem maar op." Laarhoven: "En alle natte troep moest natuurlijk het huis uit. Overal in het dorp lagen bergen met huisraad."
Schadevergoeding
Bewoners kregen uiteindelijk een financiële vergoeding voor de geleden schade. Later werd gefluisterd dat die vergoeding in sommige gevallen behoorlijk goed was. Van Putten: "Een bekende uitdrukking uit die tijd: geef ons heden ons dagelijks brood – en af en toe een watersnood, haha." Van Baardwijk: "Maar dat viel wel mee hoor. Wij kregen 1.600 gulden en een nieuwe kachel was al 500 gulden. De Vries: "Je kreeg 100 gulden, maar je moest voor 1000 gulden uitgeven. Alleen al nieuwe kleren voor al die kinderen. Het was voor de meesten echt geen vetpot."
Een avontuur
Toch hebben de pubers van toen zeker geen trauma overgehouden aan de watersnood van 1960. De Vries: "Onze ouders hadden zorgen, maar voor ons was het echt iets aparts." Van Baardwijk: "Ik sliep wekenlang op de boot Het Zuiderkruis, een oud transportschip aan de Javakade. 2 keer per dag eten in de eetzaal. En er waren ook leuke meisjes aan boord…" Laarhoven: "De watersnood was voor ons vooral een spannend avontuur."
Watersnood foto-expositie
In Het Zonnehuis (Zonneplein 30) is van 5 tot en met 19 januari een foto-expositie van de watersnood. De foto's zijn grotendeels niet eerder vertoond.
De expositie is elke dag geopend van 11.00 tot 16.30 uur. Prijs: 2 euro.
