Burgervaders én één Burgermoeder
OOSTZAAN - In de bijna 210 jaar dat Oostzaan een zelfstandige gemeente is waren er 26 (waarnemend) burgemeesters. De eerste was de stijfselfabrikant Cornelis Avis, die in 1811 maire werd, vervolgens burgemeester en daarna ook schout. Deze laatste titel droeg hij nog tot zijn aftreden in 1817.
Klaas Stam, telg uit een oud Oostzaans geslacht, nam in dat jaar het burgemeesterschap op zich. Hij legde zijn functie in 1831 neer, waarna loco-burgemeester D. Bont de zaken tot 1833 waarnam. In dat jaar werd H. van Leeuwen benoemd, wellicht de eerste niet-Zaankanter op een Zaanse burgemeesterspost. Hij bleef 24 jaar eerste burger, in 1857 werd hij opgevolgd door Jacob Brat Pieterszoon, een geboren en getogen Oostzaner. Na zijn aftreden in 1871 nam wethouder Klaas Brat negen maanden de functie waar.
Gemeentesecretaris A. van der Wijk uit Epe) werd de volgende burgemeester. Na zijn overlijden in 1882 trad J. Kater Cz. als waarnemer op, tot Gerbrand Adrianus Swart werd benoemd, die in 1899 eervol werd ontslagen. De hem opvolgende Arie Emilius Middelkoop overleed al kort na zijn benoeming op 50-jarige leeftijd (1901), terwijl zijn opvolger, T. Lodder Kz. in 1904 een benoeming als burgemeester van Rijssen aanvaardde.
27 jaar burgemeester
Oostzaan kreeg in 1905 David Teer als burgemeester, die het ambt niet minder dan 27 jaar vervulde. Vervolgens werden benoemd Jan Willem Zigeler (1932-1941), Johannes Alexander Antonius de Bree, een NSB-burgemeester die door zelfdoding op het Kerkplein om het leven kwam, en W.A. Sikkema, een burgemeester benoemd door de Duitse bezetter.
Vervolgens gaat het leven weer terug naar relatief normaal. Ate Hes (1946-1969) is de eerste burgemeester na de Tweede Wereldoorlog, Pieter Reeling Brouwer (1969-1986) neemt het stokje van hem over. Piet Beuse (1981-1991) wordt de volgende burgemeester maar moet zich vanwege zijn gezondheid laten vervangen door waarnemer Klaas Kerkhoven (1991-1992).Vervolgens benoemt Oostzaan de eerste vrouwelijke burgemeester van Groen-Links, Berry Groen (1992-1998), die ambitieus blijkt en voortijdig afscheid neemt van Oostzaan om elders burgemeester te worden. Als waarnemer wordt Otto van Diepen (1998) benoemd. Albert Moens (1998-2003) neemt zijn stokje over, maar ook deze Groen-Linksburgemeester verlaat vroegtijdig de gemeente om gedeputeerde te worden voor de provincie Noord-Holland.
Jan Fokkens (2003) wordt benoemd tot waarnemend burgervader. Dan komt Paul Möhlmann (2003-2014) aan het bewind.Net voor het einde van zijn tweede termijn neemt ook hij afscheid. Ondertussen is dan wel Over-gemeente gevormd, een samenwerking met Wormerland. Jan Leegwater (2014-2015) wordt als waarnemer benoemd en heeft de opdracht van Johan Remkes (Commissaris van de Koning) om Oostzaan in de uitverkoop te doen, maar daar steken de raad en het college een stokje voor. Hij druipt onverrichter zake af met de boodschap dat Oostzaan zelfstandig blijft. Op dit moment is Rob Meerhof (2015-heden) de burgemeester.
'Klederdragt'
Koninklijk Besluit van 24 februari 1853, nr. 65.: 'Wij Willem III, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groot-Hertog van Luxemburg, enz., enz., enz. Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van den 21. Februari 1853, no. 304, 2de afdeeling. Overwegende, dat het noodig is het costuum te bepalen, hetwelk de Burgemeesters, indien zij dit verlangen, bij plegtige gelegenheden kunnen dragen. Hebben goedgevonden en verstaan: het costuum voor den Burgemeester zal bestaan in een zwart lakenschen gesloten rok met witte knoopen, waarop het gemeente wapen of de burgerkroon, den kraag en de opslagen, in het zilver geborduurd met eikentakken, ter breedte van drie duim; zwarten broek; staanden degen; driekanten hoed met zwarte liggende pluimen, zilveren lis en knoop als aan den rok en oranje cocarde. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit.'
‘s Gravenhage, den 24sten Februari 1853. Getekend Willem III, koning der Nederlanden, Getekend Thorbecke, Minister van Binnenlandsche Zaken.
Het allerlaatste officiële optreden van een burgemeester in ambtsgewaad was waarschijnlijk op 2 januari 1992. Toen voltrok de Bussumse burgemeester Willem Holthuizen in vol ornaat het huwelijk van een dochter van een gemeenteraadslid. Burgemeester Patijn van Amsterdam is een van de laatsten die een ambtsgewaad mochten dragen. Per 1 december 1994 werd het officiële kostuum voor burgemeesters afgeschaft.
Goed en fout
In 1905 werd David Teer burgemeester. Hij volgde burgemeester T.Lodder Kz. op na zijn benoeming in 1904 als burgemeester van Rijssen en vervulde het ambt 27 jaar. David Teer is als jongen opgevoed en opgegroeid in het Weeshuis van Oostzaan. Hij kreeg een baantje bij de gemeente en leerde zo het vak. David Teer (1905-1932) werd opgevolgd door Jan Willem Zigeler.
Zigeler was een Nederlands politicus. Al snel na de Duitse inval liet Zigeler zich als pro-Duits kennen. Zo gaf hij op 15 juni 1940 aan het ministerie van Binnenlandse Zaken de namen door van zeven Duitse en Poolse vluchtelingen in zijn gemeente. Op 25 november 1941 werd hij burgemeester van Bloemendaal. In juli 1947 werd hij veroordeeld tot een vrijheidsstraf die gelijk was aan zijn voorarrest van ruim zes maanden, dit vanwege zijn gezondheidstoestand.
Ook werd 15.000 gulden verbeurd verklaard en werd hij ontzet uit het actief en passief kiesrecht.
JWvD
(bronnen: Archief Waterland, Wikipedia, Oudheidkamer Oostzaan)