IJplein straks beschermd stadsgezicht?
NOORD - Een juichkreet moet afgelopen week in Amsterdam-Noord zijn opgestegen uit de kelen van Redmar Riemersma en Yvette Taminiau, toen bekend werd dat het stadsdeel Amsterdam-Noord zich schaart achter de aanvraag om het IJplein te promoveren tot ‘beschermd stadsgezicht’.
door John Jansen van Galen
Hier was ooit de ADM
Wie bij dat begrip denkt aan pittoreske grachtjes en eeuwenoude gevels komt bedrogen uit: het gaat om een wijk met flats uit de jaren tachtig, in zachte pasteltinten, met enige honderden woningen, vooral sociale huur, langs de oever van het IJ. Huurder Redmar Riemersma en huiseigenaar Yvette Taminiau kwamen in actie toen bekend werd dat een van de flats mogelijk gesloopt wordt ten behoeve van een ‘monumentale entree’ tot Noord bij het toekomstige metrostation Sixhaven. Ze staken de koppen bijeen en besloten op te komen voor bescherming van de wijk.
Over de schoonheid van de wijk tussen Meeuwenlaan en Motorkade kun je verschillend denken, maar nauwelijks over de historische betekenis: hier was ooit de ADM, de Amsterdamse Droogdok Maatschappij. Toen die sloot eisten en kregen de strijdbare arbeiders zeggenschap over de bestemming van het terrein: sociale woningbouw moest er komen, met volop zicht op het IJ. Daar was de gemeentelijke woningbouwdienst het niet mee eens waarna de legendarische wethouder Jan Schaefer de knoop ferm doorhakte en de jonge, thans wereldberoemde architect Rem Koolhaas inschakelde. Die had een broertje dood aan inspraak, maar voegde zich naar de eisen de tijds, schetste de wijk en ontwierp een van de complexen. Het IJplein is zijn eerste stedenbouwkundig ontwerp. Is hij er trots op? Het is niet opgenomen in zijn vuistdikke verzameld werk maar hij betuigde via AT5 wel zijn hartelijke instemming met het streven naar behoud van de wijk.
De actie van Riemersma en Taminiau sloeg aan. Ze kregen van vele kanten bijval. Het IJplein, enige honderden woningen, nog overwegend in de sociale huursector, is een spekje naar het bekje van projectontwikkelaars, die er likkebaardend naar kijken: wie wil daar nou niet wonen, aan het IJ, vlakbij het centrum, voor heel veel geld? Menigeen wil graag voorkomen dat het een prooi wordt voor hun winstbejag. Is dat gevaar geweken indien ook het gemeentebestuur zich binnenkort achter de aanvraag schaart om het IJplein tot beschermd stadgezicht te benoemen? "Theoretisch is sloop dan nog niet voor honderd procent uitgesloten", zegt Riemersma, "want wat beschermd wordt is het stedenbouwkundig ontwerp, nog niet de gebouwen op zich." Maar als die bedreigd zouden worden komen Riemersma en Taminiau ongetwijfeld opnieuw in actie.