Digitale wandeling langs de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog
PURMEREND - Het Waterlands Archief heeft, in het kader van 75 jaar vrijheid, een digitale wandelroute ontwikkeld langs locaties in het centrum van de stad die een link hebben met de Tweede Wereldoorlog. De wandeling Tweede Wereldoorlog in centrum Purmerend van zo’n 2 kilometer telt negentien punten om bij stil te staan. Hier komen niet alleen enkele grote gebeurtenissen in de periode 1940-1945, aan bod maar ook de kleinere ‘verhalen’.
De route begint en eindigt op de Kaasmarkt bij het Purmerends Museum dat als stadhuis in de oorlog een grote rol speelde. Hier is nu de plaquette te zien waarop de vijftien mensen die in Purmerend werden geboren of er hebben gewoond en tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven kwamen worden herdacht.
De wandeling doet ook het Stadsziekenhuis aan dat ooit stond op de locatie van het huidige stadhuis. Er is een foto van, gemaakt door een Duitse soldaat die wellicht onder de indruk was van het in 1940 geopende, en voor die tijd moderne ziekenhuis. Het Stadsziekenhuis stond bekend als enigszins pro-Duits vanwege één van de chirurgen wiens vrouw lid was van de NSB. Verpleegster Jo Koebrugge was in het ziekenhuis de contactpersoon van verzetsgroep Knokploeg Waterland als er verzetslieden in het ziekenhuis lagen. Daarnaast regelde ze stiekem medicijnen voor de illegaliteit. In 1945 werd ze in het ziekenhuis opgepakt. Na vijf zware weken in het Huis van Bewaring werd ze vrij gelaten waarna ze tot het einde van de oorlog onderdook.
Gaarkeukens
Ook op nog bestaande panden in Purmerend wordt een historisch licht geschenen. Zo werd op in 1942 bij J.Nieuwenhuijzen op de Koemarkt 32, waar nu Café de Heeren is gevestigd, de gaarkeuken opgericht, een centrale keuken voor Purmerenders. Enkele dagen later ging de eerste gaarkeuken van start in het gymnastieklokaal aan de Nieuwegracht waar de eerste 30 warme maaltijden werden verstrekt voor tien cent per maaltijd. Uiteindelijk telde Purmerend meerdere gaarkeukens.
Villa Houtheuvel, op de Purmersteenweg 9, van de familie Muusses was door de Duitse bezetter gevorderd. Ortscommandant Sandowski en zijn staf namen hun intrek in de villa en vestigden er het hoofdkwartier van de regio Waterland. Na het vertrek van de Duitsers in mei 1945 bleek het huis uitgewoond. De traptreden bijvoorbeeld, waren helemaal uitgesleten als gevolg van de bespijkerde Duitse laarzen.
Villa Clementine
Ook Villa Clementine moest er aan geloven. In het pand werden zo’n 50 a 60 Duitse soldaten ingekwartierd. Dat was tevens de pech van Klaas de Boer, actief in het verzet bij Knokploeg Waterland, en zijn Edamse maat en commandant van de knokploeg Bert Snijder. Zij waren vastgezet in Villa Clementine nadat ze waren opgepakt voor de ontvoering en liquidatie van NSB-burgemeester van Baak van Purmerend en Edam. Hun verzetsmaten konden hen niet uit de druk bevolkte villa bevrijden en uiteindelijk zijn de twee in Haarlem gefusilleerd.
Zo komen er meer panden langs die een rol hebben gespeeld in de oorlogsjaren, maar ook verschillende gebeurtenissen zoals de schietpartij op het Gouw om een verzetsman te bevrijden en de inbraak in en overval op het distributiekantoor dat was ondergebracht in het pand van de huidige ING-bank.
Een schat aan informatie kortom die niet alleen digitaal te zien is maar prima aan de hand van de plattegrond met de mobiel in de hand gelopen kan worden. De wandeling Tweede Wereldoorlog in centrum Purmerend is te vinden op www.waterlandopdekaart.nl onder Wandel- en fietsroutes. Voor nog meer informatie kan men op dezelfde website terecht bij het thema Tweede Wereldoorlog in Purmerend.
Bron: Waterlands Archief
