Rituelen rond de dood
REGIO - Zelf invulling geven aan een uitvaart is steeds meer van deze tijd.
Persoonlijke invulling
Het proces van ontkerkelijking maakt dat allerlei rituelen van de kerk - zoals (bij katholieken) het bedienen, de uitvaartdienst en de begrafenis - snel aan betekenis inboeten. In de jaren zestig en zeventig werd een uitvaart daardoor een kale bedoeling, zoals onder meer tot uitdrukking komt in de bekende frase in sommige rouwadvertenties: 'de uitvaart heeft in stilte plaats gehad'. Vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw begint hier weer langzaam verandering in te komen. Het besef groeit dat rituelen rondom de dood zinvol zijn voor een betere verwerking van het rouwverdriet. In allerlei moderne rituelen wordt dan ook nadrukkelijk ruimte gemaakt voor een inbreng van de direct nabestaanden. Zij dragen bijvoorbeeld de kist of spreken een woordje bij het graf.
Ruimte eigen inbreng
Een persoonlijke uitvaart is de nieuwe trend: de nabestaanden verzinnen zelf een ritueel dat het best bij de overledene past. Dat brengt nieuwe rituelen met zich mee. Waar in de ene familie rituelen, zoals het branden van kaarsen, en live-muziek de sfeer bepalen, houden andere nabestaanden het liever sober met een enkel veldboeket en een kort in memoriam. Binnen de grenzen van de wet kan en mag er veel. Er is veel ruimte voor eigen keuzes.
Afscheid nemen hoort bij het leven
Afscheid nemen hoort bij het leven. We maken het allemaal dagelijks mee, op allerlei manieren: een geliefde welterusten kussen, de zomer zien overgaan in de herfst of iemand uitzwaaien die op reis gaat. Heel anders wordt het bij een overlijden: dat afscheid is definitief. Zelfs na een ziekbed komt het sterven toch nog vaak onverwacht en kunnen degenen die achterblijven moeilijk bevatten dat ze hun partner, kind, ouder, broer, zus, vriend(in) of buurtgenoot niet meer zullen zien. Toch is de dood niet in alle opzichten een definitief einde al is het maar omdat de overledene voortleeft in de herinneringen van dierbaren en bekenden om hem of haar heen. Zij houden de overledene in gedachten bij zich. Zij weten hoe het was, toen dit moment nog oneindig ver weg leek, en hun levens op wat voor manier ook verbonden waren.
Een uitvaart maakt deel uit van het afscheid. Met de overledene nog een laatste keer in hun midden kijken de nabestaanden gezamenlijk terug op de bijzondere gebeurtenissen uit diens leven en op de persoon die hij of zij was. Dat maakt een uitvaart per definitie persoonlijk.