Mensen met dementie zingen Matthaus-Passion in Cultuurkoepel
HEILOO - Dat de coronacrisis ouderen extra hard treft, is geen nieuws. Sinds half maart bleef het dan ook stil rond de ‘Participatiekoren’, waar honderden mensen met dementie, parkinson of afasie in zingen. Toch is op Wereld Alzheimerdag, maandag 21 september, de hartverwarmende concertfilm ‘Erbarme dich’ in première gegaan, woensdag 16 september opgenomen in de Cultuurkoepel in Heiloo. De film wisselt hoogtepunten uit de Matthäus-Passion af met brieven die eenzame ouderen tijdens de coronacrisis schreven aan geliefden, verre vrienden en ministers.
“Zeker nu moeten we ons ontfermen over mensen met dementie. Met ‘Erbarme dich’ (‘Ontferm U over mij’) doen de Participatiekoren precies dát. Want zingen helpt, geeft zingeving én stimuleert het haperende brein”, zegt Gerjoke Wilmink, directeur Alzheimer Nederland. “Helemaal als je wordt uitgedaagd zoiets moeilijks als de passie van Bach te zingen!”
Repeteren in een koeienstal
Erik Zwiers, artistiek leider van Het Participatiekoor, zegt hierover: “Het thema ‘Erbarme dich’ kozen we vorig jaar al, maar niemand kon toen voorzien hoe actueel dit zou worden. Voor ons betekende de lockdown dat ook wij alle activiteiten moesten stilleggen en dat onze passieconcerten in maart en april niet doorgingen. Sinds juni mochten wij gelukkig ons programma wel weer coronaproof opstarten. Met strikte veiligheidsprotocollen en een meetlint in de hand vond onze eerste repetities plaats in een lege koeienstal, met prima ventilatie overigens.”
Hartverwarmende concertfilm 'Erbarme Dich' op Wereld Alzheimerdag in première
Première
De concertfilm Erbarme Dich is maandagavond 21 september online in première gegaan via YouTube. Het is volgens de makers een statement over de noodzaak van welzijn in de langdurige zorg, juist in coronatijden.
“Deze pandemie legt het wankele evenwicht tussen zorg en welzijn bloot: uitgangspunt van langdurige zorg is kwaliteit van leven. Dat betekent dat je moet blijven kunnen meedoen aan het maatschappelijke en culturele verkeer en niet opgesloten wordt. Meedoen is essentieel voor mensen met dementie of parkinson. Het geeft mensen met een ongeneeslijke aandoening handvatten bij het hervinden van zingeving. Als dit wegvalt, valt de bodem onder je bestaan weg”, aldus de artistiek leider van Het Participatiekoor, dat door Covid-19 meerdere leden verloor.
'Erbarme Dich'
‘Erbarme Dich’ is onderdeel van een reeks coronaproof activiteiten om mensen met dementie te blijven betrekken bij de samenleving door samen kunst te maken. De stichting zegt de samenleving uit te dagen om met elkaar in gesprek te gaan over hoe we om willen gaan met de balans tussen zorg en welzijn, tijdens en na corona. Tenslotte is het participeren in kunst en cultuur een universeel recht, aldus de Participatiekoren.
'Als dit wegvalt, valt de bodem onder het bestaan van deze mensen weg'
Podcast
“Voor onze corona-podcast 'Wij zijn Nico' stond ik veel in contact met onze leden in verzorgingstehuizen die geïsoleerd waren van sociaal contact. Een simpele arm om de schouder of bezoek van (klein)kinderen is van wezenlijk belang. Het gemis hiervan had voor een aantal van onze leden tot gevolg dat zij cognitief of fysiek erg achteruit zijn gegaan, voor meerdere leden is dit zelfs de reden dat ze er vandaag niet meer zijn,” zegt Erik Zwiers. Eén dirigent, zestig zangers, drie solisten, elf muzikanten, zeven vertellers, twee beeldend kunstenaars en veertig bewoners van verpleeghuizen in Haarlem, Rotterdam, Bergen en Schiedam brachten de hoogtepunten uit de Matthäus Passion op 16 september in de Cultuurkoepel van Heiloo. “Vanzelfsprekend, maar helaas, zonder publiek”, aldus artistiek leider Erik Zwiers.
Pré-corona
Voor het coronatijdperk zongen vier Participatiekoren door het hele land wekelijks samen klassieke muziekstukken met mensen met dementie, parkinson of afasie. Samen met professionele muzikanten en vocalisten repeteren de leden drie maanden voor het jaarlijkse Paasconcert, waarmee zij voor een breed publiek hoogtepunten uit de Matthäus-Passion brengen. Dit doen zij sinds 2018. Dit jaar werd de concertserie afgelast. En dat heeft grote gevolgen gehad voor de koorleden.
De film is geproduceerd door filmmaker Raymon Hilkman (bekend van Moffenmeid ’19), in opdracht van Stichting Participatie met Dementie, gesteund door onder meer ZonMw, Sluyterman van Loo, RCOAK, Fonds1999, Lang Leve Kunst, Alzheimer Nederland en Alzheimercentrum AmsterdamUMC.