100 jaar Hannie Schaft (+ unieke jeugdfoto's)
HAARLEM - Dit jaar is het precies 100 jaar geleden dat Hannie Schaft werd geboren. En op 27 november was het 75 jaar geleden dat ze werd herbegraven op de Eerebegraafplaats in Bloemendaal. Welke plekken speelden een rol in Hannie's leven? En welke herkent u nog?
Het Noord-Hollands Archief kreeg onlangs de beschikking over een uniek fotoalbum met beeldmateriaal van een piepjonge Hannie Schaft en haar familie. Meer hierover en een link naar het album met alle foto's is te vinden op https://bit.ly/haarlemsnieuwsblad.
Hannie Schaft werd in 1920 aan het Rozenhagenplein in Haarlem geboren als Jannetje Johanna Schaft, roepnaam Jo. Later verhuist het gezin naar de Van Dortstraat in Haarlem Noord, waar ze het grootste deel van haar jeugd woont.
Andere identiteit
Na het plegen van diverse aanslagen besluit Jo in 1944 haar identiteit te veranderen. Ze verft haar opvallende rode haar zwart en draagt voortaan een ronde bril. Daarnaast verandert ze haar naam in Johanna Elderkamp, met als roepnaam Hannie.
Hannie Schaft was een van de weinige vrouwen die meededen aan het gewapende verzet tegen de nazi’s. Daarbij trok ze onder meer op met Truus en Freddie Oversteegen, twee Haarlemse zussen die ook in het verzet actief waren.
In de Slachthuisbuurt is naar alle drie de vrouwen een straat vernoemd.
Onderduikadressen
Hannie was bij verschillende aanslagen en verzetsacties betrokken. Bijvoorbeeld bij een aanslag op NSB’er Fake Krist en de liquidatie van politie-inspecteur J. Zierikzee aan de Leidsevaart.
Hannie moest regelmatig onderduiken
Door haar gevaarlijke verzetswerk moest ze regelmatig onderduiken. Dat deed ze op verschillende adressen in Haarlem. Zo duikt ze na een aanslag in Zaandam onder aan de Buitenrustlaan 22. Bij een andere aanslag raakt Hannie gewond aan haar been. Ze duikt onder bij voormalig leraar W. ter Horst aan de Ramplaan.
Aanslag op de spoorbrug
In 1945 probeert Hannie samen met Truus Oversteegen de spoorbrug over het Spaarne op te blazen. Zo willen ze voorkomen dat grote bedrijfsinstallaties van onder andere de Hoogovens naar Duitsland worden afgevoerd. De aanslag mislukt. Wel lukt het om in het Netelbos in Santpoort een trein op te blazen. Daardoor is het spoorwegverkeer van de Duitsers wekenlang ontwricht.
Het spoorwegverkeer van de Duitsers is wekenlang ontwricht
Opgepakt aan de Jan Gijzenkade
Op 21 maart 1945 gaat het mis. Bij een toevallige controle aan de Jan Gijzenkade moet Hannie haar fietstas openmaken. Ze heeft verzetskrantjes en een pistool bij zich. Hannie wordt opgepakt. Ze wordt eerst verhoord in de Ripperdakazerna. Daarna wordt ze overgeplaatst naar de Ortskommandantur - het plaatselijke hoofdkwartier van de Wehrmacht - in de Haarlemmerhout en vervolgens naar het Huis van Bewaring aan de Oostvest. Hier komen de Duitsers erachter dat ze te maken hebben met Hannie Schaft.
In 1945 wordt Hannie opgepakt
Op 17 april 1945 wordt Hannie in Overveen in de buurt van het Spartelmeertje neergeschoten. Na een eerste schampschot tegen haar hoofd zegt Hannie nog: "Ik schiet beter”. Ze wordt in de duinen haastig begraven. Na de oorlog wordt het lichaam van Hannie hier teruggevonden, net als de lichamen van vele andere verzetsmensen en gijzelaars. Op 27 november wordt ze herbegraven op de Eerebegraafplaats in Bloemendaal.
Hannie Schaft wordt ieder jaar op de laatste zondag van november herdacht in Haarlem.
Bron: Gemeente Haarlem/Noord-Hollands Archief
