‘Zorgen moet je doen, niet maken’
ZAANDAM – “Een groot deel van mijn boek heb ik al geschreven. Kijk maar naar deze mappen”, zegt Arie Booman. Het zou een prachtig moment zijn: dit jaar is het precies veertig jaar ‘transporten naar Polen’. En precies de helft van het aantal levensjaren van de voormalige docent van de christelijk Mavo Zaandam Zuid. “Maar ik ben nu nog geen tachtig”, lacht de man wiens leven in teken stond van hulp aan straatarme mensen in de tijd waarin Polen achter het IJzeren Gordijn lag.
Door Dirk Karten
Hij zoekt naar een uitgever van zijn manuscript. Die heeft goud in handen. Vijftien hoofdstukken liggen al klaar. De belevenissen van een gewone Zaanse leraar, die gegrepen werd door een oproep op televisie, zijn publicatie meer dan waard.
Arie Booman (79) zoekt uitgever voor boek Veertig jaar ‘transporten naar Polen’
De huiskamer van Arie en zijn vrouw Carla (78) is voor de komst van de journalist bezaaid met foto’s en krantenknipsels over de transporten. “Dit pamflet met rode kruis embleem op de voorruit van onze trucks voorkwam dat hij werd ingeslagen met een hamer door woedende chauffeurs die stonden te wachten bij de grens als wij wel door konden rijden”, vertelt Arie.
Oproep TV Privé
“Deze man heeft het eigenlijk op z’n geweten dat ik ben begonnen”, zegt Arie en laat een foto zien van Henk van der Meijden. De ongekroonde koning van de roddeljournalistiek had in de jaren tachtig het tv-programma TV-Privé. Daarin deden zes Poolse vrouwen een hartverscheurende oproep hun landgenoten te helpen. De oproep tot essentiële spullen leveren als bedden, medicijnen en voedsel nam Arie mee maandagmorgen naar zijn school.
Keukenkasten plunderen
“De schoolweek begon altijd met een meeting in de aula ‘voor de troepen’. Ik dacht, zo leer ik de kinderen gelijk wat te betekenen voor de medemens. En dus vroeg ik ze de keukenkasten te plunderen. Een enorm succes. Er stond al snel zo’n anderhalve ton aan artikelen in de school. Maar ja, dat moest nog wel naar Polen toe…”
Arie Booman heeft het geweten, dat ene zinnetje waarmee hij zijn leven veranderde: ‘dan ga ik de spullen zelf wel wegbrengen’. Het avontuur begon bij het eerste transport in november 1981. Gewapend met een lijst met afleveradressen en een bestelauto met aanhanger werd richting Poznan gezet.
Vrijdag weg, maandag terug
“Zo’n 65 km over de Poolse grens. Vrijdag weg, maandag moest ik weer voor de klas staan. ‘Gaat toch wel lukken?’ vroeg het schoolhoofd nog. ‘Natuurlijk!’ Maar ja, een autobaan was er nog niet. En het was winter. Zestig centimeter sneeuw. De touwen waarmee de spullen lagen vastgesjord werden dik van het ijs. Strenge controle bij de grens. Eenmaal aangekomen sliepen we in de kerk bij de lading omdat we bang waren dat de spullen gestolen zouden worden.”
Staat van beleg
De dankbaarheid was echter warmer dan de ergste koude. Maar als ze de volgende dag de spullen willen uitdelen, gaat het gelijk mis. “De Poolse generaal en politicus Jaruzelski had de staat van beleg afgekondigd. Buitenlanders moesten binnen zes uur het land uit! De boel ging op slot. Wij halsoverkop afscheid nemen. Emoties. Sigaretten en eten delen. Het straatbeeld was gelijk bizar. Rijen tanks in de straten. Dorpen omsingeld. Het voelde alsof we in een oorlogsfilm waren beland”, herinnert Arie Booman zich.
Als laatste over de grens
Toen de grens overkomen staat nog altijd in het immer messcherpe geheugen van de Zaandammer gegrift. "De weg naar de grens werd steeds leger. Het werd donkerder. Tot er één Fiatje voor ons stond bij de grensovergang, beschenen door het felle licht van twee gele booglampen."
(VERVOLG OP PAGINA 3)
