‘Er is weinig omkijken naar ongedocumenteerden in de stad’
NIEUW-WEST - Er zijn heel veel organisaties en vrijwilligers die zich inzetten voor de zwakkeren in de samenleving en dat is een goede zaak, vooral in deze tijd. Veel mensen zijn bereid om te geven. Gianni da Costa ervaart dat iedere dag. Hij helpt ongedocumenteerden in Amsterdam, mensen zonder verblijfsvergunning die geen recht hebben op een uitkering of op hulp van de voedselbank. “Er is weinig omkijken naar deze mensen in de stad”, ondervindt Gianni da Costa van het initiatief Giving Back, die deze groeiende groep mensen al zo’n vier jaar helpt en afhankelijk is van giften. Gianni is genomineerd voor de Amsterdammer van het Jaar 2020.
'Het is een groep die formeel niet bestaat'
Hij deelt samen met vrijwilligers voedselpakketten uit aan ongedocumenteerden. “Het is een groep die formeel niet bestaat. Ze komen niet in aanmerking voor een asielprocedure omdat hun land van herkomst als veilig is bestempeld, maar voor deze mensen is dat niet zo, om verschillende redenen’, vertelt Gianni. Dat is meteen de reden waarom voor deze groep niet of nauwelijks hulp wordt geboden. “Formeel bestaan ze niet, maar ik zie ze als Amsterdammers net als alle gedocumenteerden.”
Twee groepen
Er zijn twee groepen ongedocumenteerden: ongedocumenteerden met een asielverleden, namelijk afgewezen asielzoekers of vluchtelingen en ongedocumenteerden zonder asielverleden. De laatste groep bestaat voornamelijk uit arbeidsmigranten. De groep ongedocumenteerden is groot in Amsterdam. Gianni weet zo al dat er 15.000 Brazilianen in de stad zijn met deze status.
Maar er zijn ook veel gezinnen die hier al jarenlang verblijven, ergens in Amsterdam op een veel te dure etage wonen met veel te veel mensen zodat ze samen de huur kunnen betalen. Werken doen ze meestal in de schoonmaakbranche, maar in coronatijd staan die banen onder druk. Gianni geeft deze mensen wekelijks te eten zodat ze daar niet voor hoeven te betalen. “Mensen zeggen dan ‘dankzij jullie kan ik de huur betalen en mijn kinderen eten geven’. Dat is mijn salaris. Daar doe ik het voor.”
24 uur pr dag
Zelf kwam Gianni achttien jaar geleden uit Angola. Hij heeft een baan als opbouwwerker voor de protestantse diaconie in de Elthetokerk in Oost, zijn vrijwilligerswerk doet hij vanuit de Pauluskerk in West. Daar worden elke vrijdagmiddag voedselpakketten uitgedeeld. Zijn telefoon staat 24 uur per dag aan en staat niet stil. Hij wordt overstelpt met hulpvragen. “Ik heb een schuldgevoel als ik de telefoon niet opneem, ik voel me verantwoordelijk voor deze mensen.
De vragen die hij krijgt, lopen zeer uiteen. Mensen die een bril nodig hebben tot en met mensen die hun huur niet kunnen betalen en dakloos raken. “Deze mensen leven van dag tot dag. Het is pijnlijk om te zien dat ze geen toekomstperspectief hebben en alleen bezig zijn om het hoofd boven water te houden.”
Donaties
Vier jaar geleden is Gianni begonnen om twintig gezinnen te helpen, inmiddels zijn dat er duizend. “Ik ben afhankelijk van donaties. Ik word ondersteund door het Rode Kruis, Stichting Carabic en grondlegger van de voedselbank Regina Macnack. Er komen ook mensen langs om iets te brengen, ook al zijn het maar twee broden, we zijn er blij mee.”
Naast de voedselbank focust Gianni zich op de jongeren in deze groep, hij maakt zich grote zorgen om hen. “Kinderen hebben tot hun achttiende jaar recht op onderwijs in dit land. Veel kinderen van ongedocumenteerde ouders stoppen met school, omdat ze dat niet kunnen betalen. Jongeren raken daardoor gedemotiveerd en vallen uit en belanden vaak in de criminaliteit en de prostitutie. Ik ben begonnen met het geven van bijles en empowermenttrainingen om jongeren op school te houden. Ik begon met twee jongeren en heb er nu al zo’n vijftig.”
'Mensen zijn hier gekomen om niet bang te hoeven zijn'
Overleven
Door corona is het nog moeilijker voor deze groep mensen geworden om te overleven. “De deken is ervan af getrokken, nu zie je hoe kwetsbaar deze mensen in de stad zijn. Er is veel weerstand tegen deze doelgroep omdat ze uit een welvarend land komen, maar waar toch veel armoede is. Als je dan vraagt waarom mensen dan hier zijn gekomen hoor je vaak dezelfde reden, alleen al om het feit dat ze hun kind zonder bang te zijn naar school kunnen brengen. Vaak zijn familieleden in hun eigen land crimineel en willen ze hun kinderen daar niet aan bloot stellen. Het is makkelijk om kritiek te geven maar je weet niet wat er aan de hand is. Een oordeel is snel geveld. Ik heb ervoor gekozen om deze mensen te helpen en om te geloven dat het beter zal gaan’, besluit Gianni.
Stemmen op Gianni da Costa, of op één van de andere negen genomineerden kan tot 13 februari via: amsterdammervanhetjaar.nl.
Jorine van Hooijdonk helpt deze groep mensen aan voedsel
Actie
Jorine van Hooijdonk, inwoonster van Nieuw-West en winnaar van de Boom van Verdienste, heeft een initiatief gestart in haar wijk ten behoeve van de ongedocumenteerde stadsgenoten, die in de Paulskerk komen. Zij wil de acute in nood verkerende groep tijdens deze tweede lockdown voorzien van Levensmiddelen en benodigdheden. Het gaat om zeker 900 gezinnen. Elk vrijdag worden er bij de Pauluskerk voedselpakketten voor hen uitgedeeld, maar er is gewoon te weinig. En vaak zijn er producten die erg nodig zijn, maar tussen de gewone afdracht van extra producten uit supermarkten enzovoort uitvallen.
App-groep
Ze heeft een app-groep 'Actie Boodschappen' met tips en feedback hoe dit in de eigen buurten het best kan worden vormgegeven. En dat is ook precies zoals het werkt, mensen zijn meteen aan de slag gegaan en er zijn ook meteen mensen mee gaan doen.
"Het zou heel fijn zijn als mensen aan deze opmerkelijke sneeuwbal van lieve mensen hier in dit stadsdeel aandacht besteden. En als het niet past, kijk er dan zelf even naar. Wie weet vinden jullie het wat en wil je zomaar meedoen en/of verder in je persoonlijke netwerk delen", aldus Jorine.
"Ik wilde dit laagdrempelig en met het oog op een langere duur inzetten en een sneeuwbal effect oproepen, door gewoon mijn vraag via via te laten rondgaan. Na 1 dag resulteerde dit al in actieve respons, niet alleen in mijn wijk Noordhof, maar ook in de Wijsgerenbuurt en de Dobbebuurt."
Titia Hartvelt