Eerbetoon aan vergeten familie
LANDSMEER/WATERGANG – Joseph, Evalina, Betty en Eduard heetten ze, de vier leden van de joodse familie Kerkmeester uit Watergang die op 4 juni 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog in Sobibor zijn vermoord. Een vergeten familie, maar niet door Landsmeerder Mirko Marseille. Hij heeft vier Stolpersteine (struikelstenen) aangevraagd en die worden ter nagedachtenis op 5 november 2021 - de 95e geboortedag van Betty Kerkmeester - aan de Kanaaldijk 45 (tegenwoordig Kanaaldijk 47-47a) geplaatst.
Door Marcel van Stigt
Mirko Marseille wil gedenkstenen laten plaatsen voor vermoorde joodse familie Kerkmeester
Stolpersteine worden sinds 1992 gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het zijn messing steentjes waarmee slachtoffers van het nationaal-socialisme rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog worden herdacht.
In de stoep
De stenen worden in de stoep geplaatst voor de laatste (vrij gekozen) woning van de slachtoffers. Op elk steentje staat de naam van één slachtoffer. Daaronder staan het geboortejaar, de plaats en datum van arrestatie door of namens het regime (wanneer van toepassing). En als laatste worden de plaats en datum vermeld waar het slachtoffer werd vermoord of is overleden.
'Struikelstenen'
In Nederland komen steeds meer Stolpersteine te liggen; ze worden hier veelal struikelstenen genoemd, wat ook de letterlijke vertaling is: de bedoeling is dat je even pas op de plaats maakt als je op zo’n steentje stuit, stilstaat bij de slachtoffers voor wie het steentje is bedoeld.
Het is aan Mirko Marseille te danken dat de familie Kerkmeester uit Watergang – toen onderdeel van de gemeente Landsmeer - in de herinnering zal voortleven. Met zijn vierenveertig jaren heeft hij de Tweede Wereldoorlog niet meegemaakt, maar hij is er wel in geïnteresseerd.
“Die interesse heb ik al als kind”, vertelt hij. “Met name de Jodenvervolging en de Holocaust. Het behoort allemaal tot het verleden, maar ik kan het nog voelen. Als ik door de Amsterdamse Jodenbuurt loop, komt het echt bij mij binnen, dan voel ik een sterke connectie. Het raakt me.”
Alleen onderduikers
Marseille had al van de zogenaamde struikelstenen gehoord toen hij anderhalf jaar geleden letterlijk op een exemplaar stuitte. Het gebeurde in Boedapest en het zette hem tot nadenken. “Ik vroeg me af hoe het in Landsmeer zat. Hebben hier Joodse families gewoond? Ik ben gaan zoeken en dat bleken er weinig te zijn, eigenlijk alleen onderduikers. Maar in Watergang bleek een familie Kerkmeester te hebben gewoond. De school waar de kinderen op hebben gezeten staat er nog, de woning niet meer. Ook trof ik geen Stolpersteine aan. Dus, dacht ik, waarom zou ik ze niet aanvragen?”
Dagboek Betty
Marseille heeft er direct werk van gemaakt. Op het internet vond hij de Stichting Stolpersteine en die heeft hij benaderd. Zo wist hij welke weg hij moest bewandelen om de gewenste gedenksteentjes te laten plaatsen. Ook heeft hij zich verdiept in de familie Kerkmeester. Aan de hand van een dagboek van Betty heeft hij hun leven natuurgetrouw kunnen reconstrueren.
De aanvraag is door de gemeente Waterland, waartoe Watergang nu behoort, goedgekeurd. De steentjes worden op 5 november 2021, de 95e geboortedag van Betty Kerkmeester, geplaatst. Dat gaat gepaard met een officiële ceremonie.
'Erg blij mee'
Marseille: “De burgemeester houdt een korte toespraak. Ik ben hier erg blij mee en verheugd over de toewijding van de gemeente Waterland. Zelf houd ik ook een praatje. De achterkleinkinderen van de familie Kerkmeester wonen in Dieren en hebben aangegeven dat ze erbij willen zijn. Zij worden uitgenodigd. En wellicht kan dan ook de Last Post worden gespeeld. Dat zou heel mooi zijn.”