De organisatie van A Safe Place (v.l.n.r.) Barbara Kuijper, Jeroen van Paassen, Kinga Wieczorek en Bert van Santen.
De organisatie van A Safe Place (v.l.n.r.) Barbara Kuijper, Jeroen van Paassen, Kinga Wieczorek en Bert van Santen. (Foto: Dirk Karten)

‘Diversiteit met een dikke letter D’

Algemeen

ZAANDAM – Het organiserende viertal moet zoeken naar de juiste kernachtige omschrijving van hun kunstproject A Safe Place. “Een soort atelierroute?”, zegt Jeroen van Paassen, galeriehouder van PLAY room. “Nee, eerder een artistieke stadswandeling met een boodschap”, meent Barbara Kuijper, docent bij het Regio College. Kinga Wieczorek van Café de Fabriek vindt het vooral een project waarbij ieder in zijn of haar eigen kracht blijft staan én toch samen de boodschap brengen ‘een programma waarbij mensenrechten en het creëren van een veilige haven voor iedereen centraal staan’. Bert van Santen denkt eerder in verbinding leggen tussen kunstzinnige mensen van ver over onze landgrenzen en Zaankanters die in zijn atelier op de Zuiddijk binnenstappen. En dat is typisch iets wat een bijzondere ervaring zal opleveren tijdens project A Safe Place. 

Kunstproject A Safe Place; artistieke stadswandeling met een boodschap

Van 1 tot en met 26 oktober zijn vier Zaanse locaties ‘veilige plaatsen’ waar kunst, film en performances te zien zijn van 78 kunstenaars. “En vergeet de mogelijkheid tot ontmoeten en debatteren niet tijdens het ronde tafel gesprek waar onder meer burgemeester Jan Hamming aan meedoet”, zegt Kinga.

Inspireren

A Safe Place is opgezet om te inspireren. Te laten zien hoe gelijkheid, inclusiviteit en diversiteit er uit kan zien en ervaren wordt. Soms luchtig en vol met humor. Soms kritisch en shockerend. De positie van de vrouw speelt een belangrijke rol in het project dat onder de vleugels van de stichting White Cube wordt georganiseerd. Het gaat zelfs zo ver dat Jeroen van Paassen voor de gelegenheid zijn rol als curator voor de expositie ’50-50’ in PLAY room heeft overgedragen aan Marja van Putten en Astrid Moors.

Verliefd op Zaanstad

“Ik moet als man niet de selectie willen maken uit het werk van drieëndertig kunstenaars die hun visie geven op gerechtigheid op basis van het schilderij Vrouw Justitia”, zegt de galeriehouder vol overtuiging. Jeroen is vol lof over de Zaanstreek. De voormalig inwoner van Alkmaar is juist blij dat zijn galerie in de Westzijde staat en niet in Amsterdam. “Dan was ik allang kapot geweest door de lockdown. Ik ben verliefd geworden op Zaanstad. Het is een stad die zichzelf cultureel aan het ontdekken is. Er is hier zoveel kunstzinnige rijkdom. Ik noem het pionieren zonder drempels. Wat ik bijvoorbeeld doe in PLAY room”, aldus Jeroen van Paassen. 

Maar hoe krijgt hij de ‘stugge’ Zaankanter zover om zijn creatieve bolwerk spontaan binnen te stappen? Peinzend zegt Jeroen; “daar zeg je wat… Met gratis wijn?”. Het viertal kan smakelijk om de uitspraak lachen. Hoe divers ze ook zijn, er is duidelijk een onderlinge klik. Er wordt open en eerlijk gediscussieerd waarbij meningen zonder oordelen tegen de ramen van de galerie stuiteren. Misschien is dat gelijk het geheim van de unieke gevarieerdheid van A Safe Place; de vrijheid om samen iets te organiseren, maar wel ieder op z’n eigen manier en op z’n eigen locatie. Zo blijft Van Santen een atelier, De Fabriek de huiskamer van Zaandam, Regio College bolwerk van onderwijs en PLAY room een galerie.

Grensoverschrijdend

Met vrijheid en veiligheid als thema’s bij A Safe Place komt Barbara Kuijper, zelf ook begenadigd kunstenares, tot de conclusie dat veiligheid voor vrouwen soms ver te zoeken is.

“In mijn rol als docent gezondheidszorg en welzijn geef ik les in burgerschap waarbij de rechten van vrouwen en grensoverschrijdend gedrag mede aan bod komen. Het is goed voor de jeugd om op een ludieke manier in contact te komen met kunst. Ik stimuleer jongeren tot zelf iets creëren. Dat geeft zoveel voldoening. Een bezoek aan een galerie kan geestverruimend zijn. Op een positieve manier grensoverschrijdend zijn. Zoals in beleving.”

Aparte vogels

Het project is dusdanig gevarieerd dat het lastig is wat er komende weken allemaal te zien en beleven valt onder één noemer te scharen. De opzet is net zo divers als het organiserende viertal. Onder het genot van een glaasje wijn komen ze tot de conclusie: “we zijn vier aparte vogels waarbij de diversiteit ons juist samenbindt. Tegelijk is het verschil de ruggengraat van onze samenwerking. A Safe Place is diversiteit met een dikke letter D.”


Het zinnenprikkelende werk Lust 1/1 van Esther Koeman.

Diversiteit zie je bijvoorbeeld terug in de groepstentoonstelling Jouw Vrijheid, mijn vrijheid in De Fabriek. Maar hoe creatief de menselijke geest op mondiaal niveau kan zijn, toont ook het werk van de internationale kunstenaarsgroep Barbares d’Esprit. Vier jaar geleden koos Bert van Santen de oudste straat van Zaandam uit als vestigingsplaats voor zijn Atelier van Santen.

‘Erger dan Brood’?

De buurt vroeg zich eerst af of hij een tweede Herman Brood was. “Nee, ik ben erger zei ik”, lacht Bert. Inmiddels hebben zijn straatgenoten de van huis uit cultureel antropoloog in hun hart gesloten. Bert werkt vooral samen met internationale kunstenaars. Het levert zeer bijzondere kunstvormen op waarin mensenrechten een rol spelen. Met spijt in z’n stem zegt Bert “Zo had ik graag gewild dat kunstenaars uit Saudi Arabië voor dit project naar ons land konden komen. Maar ze mogen het land niet uit.” In Barbares d’Esprit werken kunstenaars uit verschillende landen en continenten, vrouwen en mannen met diverse geloven en overtuigingen samen aan één kunstwerk per keer. De werksessies vinden overal ter wereld plaats en in oktober op afspraak te bewonderen in Atelier Van Santen.

Blijven deze vragen over: hoe veilig is A Safe Place te bezoeken en wat kost de entree?

“Het verplicht tonen van een QR-code is niet van toepassing in de kunst. Wel willen wij het uiteraard veilig houden. Dus vragen we bijvoorbeeld om je handen te ontsmetten bij binnenkomst. Er is in PLAY room een looproute. Atelier van Santen werkt met bezoek op afspraak. Voor Café De Fabriek gelden wel de landelijke coronaregels voor het horeca gedeelte. Belangrijk is ook: gebruik je gezonde verstand. Blijf thuis als je je niet lekker voelt en/of verkouden bent. Zo houden we het samen leuk. De entree tot de exposities is gratis, behalve als je (tegen gereduceerd tarief) de film Woman wil zien in De Fabriek”, licht de organisatie tot slot toe.

Het hele programma staat op www.stichtingwhitecube.nl

Het werk Lust 1/1 van Esther Koeman.