‘De industriële panden langs de Zaan zijn toch mooi?’

(vervolg van voorpagina)

Op nummer 381 vinden we broedplaats De Hellema. Vernoemd naar het oer-Zaanse en 112-jaar oude verpakkingsbedrijf Hellema, dat in 2017 de deuren sloot. Nu creatief bolwerk aan de Zaan. De Oostzijde herbergt zelfs een heilige tempel. Met grote letters staat er op een gevel ‘Sacret Temple’ geschilderd. Postertjes in de raam verraden dat er binnen wordt gedanst.

Saense Straten: met de verneemstok door de Oostzijde

De industrie die de Oostzijde al eeuwen kenmerkt komt tot uiting door het pand van Hilko ‘soapworks’. Typisch Zaans industrieel erfgoed. Zeepfabriek Hilko heeft bestaan van 1922 tot 2003.We steken de Paltrokstraat over en zien weer een Zaans icoon: Gerkens Cacao Cargill. ‘Je mag hier niet meer doorfietsen’ zegt een chauffeur van het bedrijf als we een foto maken van het grote bedrijfspand. Inderdaad, zelfs fietsers worden gesommeerd om te rijden op dit deel. Waar ooit de oude beschuitfabriek van Hille en later verfgroothandel Mooij te vinden was, is nu appartementencomplex De Witte Olifant gebouwd. We treffen daar Irma Wolschrijn en Loes Kamst aan die even uitrusten van hun sportieve activiteiten. Lekker in het zonnetje genieten de onderneemsters van hun vrije dag.  Water heeft op Irma een magische aantrekkingskracht. Ze heeft een nautische carrière gemaakt en heeft nu aan het Zuideinde haar Beauty Studio IPoint. Loes heeft verderop - ter hoogte van appartementencomplex De Steven (Werf 7, bij het parkeerterrein) - al twintig jaar een kapsalon. Hoe bevalt de Oostzijde zakelijk gezien? 

Schoonheid

“Maar kijk eerst eens rond, de industriële panden langs de Zaan zijn toch mooi? Niet allemaal, maar we zien wel er wel de schoonheid van die onze streek kenmerkt", zeggen ze beiden. Loes betrok in 2001 haar sfeervolle kapsalon. “Ik ben hier gewoon gestart. De mensen weten me inmiddels goed te vinden. Maar als ik het over kon doen, zou ik toch voor een andere locatie kiezen. Een plek waar je meer in de loop zit. Al biedt de Oostzijde zeker voordelen aan ondernemers. Zoals gratis parkeren voor de deur.”

Irma kon in de lockdown terugvallen op werk in de nautische sector. Loes moest noodgedwongen afscheid nemen van haar personeel. "Maar ik zoek nu naar nieuw personeel. Denk je dat het wat voor je is, mail dan naar info@kapsalonloes.nl”

Nieuwbouwprojecten

Er was een tijd dat de Oostzijde een beetje troosteloze straat was. Met veel slecht onderhouden huizen, leegstaande afbraakpanden en groezelige industriepanden. Wie nu z’n ogen de kost geeft, ziet ook nog leegstand, maar vaak met een bord erbij ‘hier komt nieuwbouwproject…’. Zoals project De Betawi (koopwoningen tot vierenhalve ton, allemaal al verkocht).

Gevarieerdheid

Bezitters van Zaanse houten huizen hanteren vaker de verfkwast. Ook het wegdek is onder handen genomen. Opvallend is de enorme gevarieerdheid in materialen en bouwstijlen. Van glazen beplating tot kunststof, van (Zaans) groene houten gevels tot moderne bakstenen. Nee, we pakken geen pilsje bij café Zaanzicht. Alert blijven! We worden wel een beetje stil van de indrukwekkend hoge voormalige stoomgortpellerij Zwaardemaker die inmiddels appartementen bevat. De ruim 33 meter hoge fabriek dateert uit 1913-1914.

Itjes museum

Van hoog naar laag. Van Zaanse huisjes uit 1890 tot winkels zoals Smit Sportprijzen waar mening Zaanse sporter medailles van won. Ook dit deel heeft aan kunstzinnigheid geen gebrek. Kijk maar eens in de etalage van het ‘verzamelmuseum' of stap binnen op nummer 121 bij Itjes Museum (‘wat geen museum is') van kunstenaar George Wilson. 

Hoog, hoger, hoogst geldt ook voor het nieuwe appartementencomplex De Steven. Bouwen tot de hemel was al gedaan bij complexen Dok en Kiel. Pal daar tegenover treffen we Ted (82) Nel (78) en Dorna (64) die gezellig keuvelend genieten van een sociaal moment in hun seniorencomplex op nummer 50A, B en C. De buurtjes klagen eerst over het verkeer in de Oostzijde, maar kunnen ook de pluspunten van de straat opnoemen.

"Je hoort en ziet het zelf; knetterende brommers en voortrazende auto's. Laatst hebben we de spiegels van de auto's afgereden”, zegt Ted die als ras-Zaanse ook de tijd van De Bond heeft meegemaakt. "Lekker dansen en kijken naar toneeluitvoeringen. Toen ik verkering had, heb ik wat door de Oostzijde gewandeld. Of we namen het pontje van het Ruyterveer om naar de Westzijde te komen (was in vaart tussen 1906 en 1956-red).”

“Maar laten we ook de positieve punten niet vergeten. Want we wonen hier prima. Het is lekker dicht bij het centrum en gelijkvloers”, vult Dorna ‘de benjamin’ van het trio, aan. “We hebben hier ook veel zon. In de ochtend aan de achterkant van ons complex en in de middag aan de kant van de Oostzijde”, zegt Nel. Spijt van de verhuizing van hun grotere woning naar het seniorencomplex heeft het drietal niet. “We wonen hier zalig”, klinkt het als uit één mond.

We besluiten onze tocht bij de Bonifatiuskerk. Indrukwekkend neogotisch rooms-katholieke Godshuis dat is gebouwd tussen 1899 en 1900. Onze conclusie: índustriestraat' Oostzijde is op veel plekken veranderd in een moderne woon- en werkplek.

Lees op www.rodi.nl/regio/zaanstad het complete verhaal met veel foto's. Heeft u aanvullingen? Laat het ons weten via redactiezaan@rodi.nl